BM Güvenlik Konseyinin uluslararası barış ve güvenlik için uyguladığı yöntemler

Abstract

Tarihte çok uzun dönemler boyunca toplumlararası ilişki savaştan ibaret olmuştur. Savaşların nedenleri incelendiğinde, birbirinden çok farklı siyasi, ekonomik, sosyal ve dini gerekçelerle cereyan ettiği tecrübe edilmiştir. Teknolojik gelişmelerin paralelinde harp araçlarının tahribat gücünün artması sonrasında söz konusu mücadeleleri engellemek amacıyla uluslararası toplum birtakım önlemler almaya çaba sarf etmiştir. Nitekim ilgili çabalar, Birinci Dünya savaşı neticesinde ilk uluslararası evrensel sayılabilecek Milletler Cemiyetinin (MC) kuruluşu ile sonuçlanmıştır. Cemiyet prensip olarak, kuvvet kullanmayı kesin olarak yasaklamamasına rağmen uyuşmazlıkların barışçıl çözümü için bir dizi mekanizmalar geliştirmiş ve Birleşmiş Milletler için adeta laboratuvar görevi üstlenmiştir. Nitekim, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları'nın yıkıcı ve barbar sonuçlarından ve MC organizasyonun eksiklerinden ve hatalarından ders alınarak daha etkin ve evrensel örgüt kurmak iradesiyle Birleşmiş Milletler (BM) 1945 senesinde kurulmuştur. BM Şartı'nın ilk maddesinde ifade edildiği üzere, temel amacı uluslararası barış ve güvenliği sağlama olan BM, dünyadaki ekonomik, sosyal, kültürel, çevresel, eğitim, sağlık vb. insan yaşamını etkileyen birçok konuları da örgütün faaliyet alanını içine dahil ederek kapsamlı bir yapıya kavuşmuştur.Bilindiği gibi uluslararası toplumda, milli toplumlara benzer merkezi otoritenin etrafında teşekkül etmiş hiyerarşik teşkilatlanma söz konusu değildir. BM, uluslararası sistemdeki merkezi otorite eksikliğinin kısmi bir istisnası olup, yegâne uluslararası evrensel örgüt olma özelliğini sürdürmektedir. Ancak, birçok organ ve uzmanlık kuruluşu bulunmasına rağmen sadece BM Güvenlik Konseyi (BMGK) resen hareket ederek bağlayıcı ve zorlama tedbirler içeren kararlar alma yetkisine haizdir. Diğer bir ifadeyle, bağlayıcı karar alma yetkisinin tek istisnası, uluslararası barış ve güvenliği sağlamakla yükümlü olan BMGK'nin aldığı kararlardır. İkinci cihan harbinin galibi büyük devletlerin bir takım imtiyazlı haklar elde ettiği BMGK'de sınırlı temsil söz konusudur. Teşkilatlanma itibariyle, veto yetkisine haiz 5 daimi ve 10 geçici üyeden teşekkül etmiştir. Dünya barışını tesis etmeyle görevlendirilmiş olan BMGK, örgüt üyesi olsun veya olmasın bütün devletlerin uymak zorunda olduğu evrensel düzeyde bağlayıcı kararlar alarak en etkin devletlerarası örgüt olma özeliğine sahip olması gerekirken, kararların alınmasında uygulanan daimi üyelere verilmiş veto sistemi, örgütün sağlıklı çalışmasının önündeki en büyük engeli oluşturmaktadır. Tezin temel amacı, BMGK'nin uluslararası barış ve güvenliği sağlarken uyguladığı yöntemleri inceleyerek eksiklerini ortaya çıkarıp bir takım çözüm önerileri sunmaktır.

In history, the inter-societal affairs were only consisted of war-relations for a long time. A different type of economic, political, social, and religious reasons has been faced when observing motivations of wars. As reaching high destructive capacity of weapons in parallel with technological developments, the international community has consistently made an effort preventing war. This initiative ultimately resulted in the establishment of the League of Nations, the first universal international governmental organisation following the First World War. Although it did not strictly prohibit the use of force against members, it developed some methods of the peaceful international disputes settlement. This organisation played a crucial role in the establishment of the United Nations. Therefore, the UN which driving vital lessons from the mistakes of the League of Nations and the barbaric consequences of both great world wars, established in 1945. As stated in the first article of the UN Charter, the UN whose fundamental aim is to maintain international peace and security, has integrated economic, social, environmental, education, cultural, health and so on issues in its field of activity and this make it a more comprehensive institutional structure. As known well, the international community has not hierarchically structured under an authority as same as national communities. However, the UN that is a partial exception of the absence of central authority, have preserved its characteristic as the unique universal governmental organisation. Although it has a number of sub-organs, only the Security Council is able to directly take coercive and binding decisions. In other words, Security Council's decisions to maintain international peace and security are only exception of taking a binding decision. The Security Council in which the victories of the Second World War obtained privileged rights reflects limited representation. According to the charter, It is constructed a five permanent members and 10 temporary members. Although the Security Council is tasked preserving international security and peace as the unique universal governmental organisation should have taken binding decision, the veto power obtained by permanent members is the biggest obstacle in order to work functionally. The main purpose of this study is to examine the lack of Security Council methods by preserving international peace and security and try to suggest a set of solutions for these problems.