Türk ceza muhakemesi hukukunda uzlaştırma

Abstract

Uzlaştırma, onarıcı adalet anlayışının hakim olduğu bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Geleneksel ceza adalet sistemlerinde hakim olan cezalandırıcı adalet anlayışının tarihsel süreç içerisinde mağdurun korunması ve suçtan doğan zararların giderilmesi odaklı onarıcı adalet anlayışına evrilmesi mağdur- fail arabuluculuğu olarak da ifade edilen uzlaştırma kurumunu ortaya çıkarmıştır. Uzlaştırma temelde fail ile mağdur veya suçtan zarar gören arasındaki uyuşmazlığın tarafların özgür iradelerine dayanarak giderilmesi konusunda tarafsız bir uzlaştırmasının yürüttüğü bir süreçtir. Uzlaştırma kurumu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5395 sayılı Çocuk Koruma ile birlikte Türk Hukuku sistemine girmiştir. Kurum zaman içerisinde 5560 sayılı Kanun ve 6763 sayılı Kanun ile köklü değişiklikler geçirmiştir. Uzlaştırma, mağdur ile faili tarafsız bir üçüncü kişinin yönetiminde bir araya getirerek karşılıklı olarak birbirlerini anlamaya çalışmalarına imkan sağlamaktadır. Bu sayede fail ceza tehdidinden kurtulma ve hatalarını telafi etme, mağdur ise suçtan dolayı oluşan maddi ve manevi zararlarını giderme fırsatı yakalamaktadır. Uzlaştırmanın, yargılama sürecinden daha hızlı şekilde uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması ve yargı organlarının iş yükünü azaltması bakımından ceza adalet sistemine ve suçla bozulan toplumsal düzen ve barışın yeniden tesis edilmesi bakımından topluma yönelik faydaları da bulunmaktadır.Çalışmamızda Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma kurumu üç bölüm halinde incelenecektir. Birinci bölümde uzlaştırma kavramı ve hukuki niteliği, tarihsel gelişimi içerisinde alternatif uyuşmazlık çözüm yolu ve onarıcı adalet yöntemi olarak görünümü gibi kuruma ilişkin genel bilgiler verilecektir. İkinci bölümde ise Türk Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda uzlaştırma kurumunun hukuki dayanağı, uzlaştırmaya ilişkin temel kavramlar, uzlaştırmaya hakim olan temel ve etik ilkeler ile uzlaştırmanın şartları inceleme konusu yapılmıştır. Son bölümde ise uzlaştırmanın usulü, sonuçları, faydaları ve Türk hukukundaki benzer kurumlarla ilişkisi incelenecektir.Anahtar Kelimeler: Uzlaştırma, Uzlaştırmacı, Onarıcı Adalet, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Mağdur-Fail Arabuluculuğu

Reconciliation is an alternative dispute resolution method that emerged as a result of the understanding of restorative justice. The evolution of the punitive justice concept that prevails in the traditional criminal justice systems to the restorative justice concept focused on the protection of the victim and the elimination of the damages caused by the crime in the historical process has revealed the reconciliation institution, which is also referred to as the victim-offender mediation. The reconciliation institution has entered into Turkish legal system with the Turkish Penal Code No. 5237, Criminal Procedure Code No. 5271 and Child Protection Law No. 5395. In time, the institution underwent radical changes with the law no.5560 and the law no. 6763.Reconciliation allows the victim and the offender to combine in the management of an impartial third party to try to understand each other. In this way, the offender has the opportunity to avoid the threat of punishment and to make up for the mistakes and the victim has the opportunity to eliminate the material and moral damages caused by the crime. There are also benefits to the criminal justice system in terms of reconciling the dispute more quickly than the judicial process and reducing the workload of the judicial organs and to the community in terms of the restoration of social order and peace that is broken down by crime.In our study, the reconciliation institution will be examined in three parts in Turkish Criminal Procedure Law. The first part will give general information about the concept of reconciliation and its legal nature, its appearance as an alternative dispute resolution method and restorative justice method. The second part examines the legal basis of the reconciliation institution in Turkish Penal Code and Criminal Procedure Law, the basic concepts of reconciliation, the basic principles of reconciliation and the conditions of reconciliation. In the last section, the procedure, results, benefits and relations with similar institutions in Turkish law of reconciliation will be examined.Key words: Reconciliation, Reconciler, Restorative Justice, Alternative Dispute Resolution, Victim-Offender Mediation