Tanzimat Dönemi`nden bir mizah gazetesi: Latife (İnceleme, indeks, metin)

Abstract

3 Kasım 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı Osmanlı toplumunun değişiminde büyük etkiye sahip olan tarihi bir olaydır. IVIII. yüzyıldan itibaren kendini yavaş yavaş gösteren yenileşme ve gelişme, Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesiyle resmi bir belge kazanmıştır. Bu fermandan sonra Batılı pek çok kurum Osmanlı toplumuna giriş yapmıştır. Tanzimat Fermanı ile gelen yeniliklerden biri de biri de mizah gazeteciliğidir. 1870 yılında Teodor Kasap'ın çıkartmış olduğu Diyojen'den sonra pek çok mizah yayını ortaya çıkmıştır. Bu yayınların temel amacı insanları güldürmek, eğlendirmek ve muhalefet etmektir. İmtiyaz sahibi Zaharya Beykozluyan tarafından çıkarılan Latife de bu dönemin önemli bir yayın organıdır. Ser-levhasında kendini `eğlence gazetesi` olarak nitelendirse de öz olarak bir mizah gazetesidir. 12 Ağustos Pazartesi ve 6 Mart 1875 yılları arasında varlığını 39 sayı boyunca sürdürmüştür. Gerek sosyal yaşam hakkında bilgi vermesi, gerek diğer gazetelere yönelik ironik eleştirileri ve gerekse birtakım edebi denemeler ile dönemi için oldukça önemli yere sahip bir basılı yayın organıdır. Dergi 36. sayısında kullanılan birtakım `muzır ifadeler` dolayısıyla bir ay kadar bir kapanma süreci yaşamış ve 39. sayısında da bu formatına son vermiştir. Aynı isimle farklı günlerde yeniden yayın ve en baştan hayatına atılmak istese de özgün içeriğini kaybetmiştir.Ele alınan bu çalışmada Latife'nin 39 sayısı incelenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde Tanzimat Dönemi'nin toplum yapısı, mizah ve basın yayın kültürü üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde gazetenin şekilsel ve içerik özellikleri ile ilgili teknik bilgi verilmiş, ikinci bölümde ise tüm metinlerin Osmanlı alfabesinden transkripsiyonu yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Gazete, Tanzimat, Mizah, Transkripsiyon, Zaharya Beykozluyan, Popüler Kültür

The Imperial Edict of Gulhane 1839 announced on November 3, 1839, is a historical movement that has a great impact on the change of Ottoman society. From the 18th century onwards, the innovation and development became official documents with the announcement of The Imperial Edict of Gulhane. After this edict, many European institutions entered into Ottoman society.One of the innovations arrived with The Imperial Edict of Gulhane is humour journalism. After the publication of Teodor Kasap's Diyojen in 1870, many humour publications emerged. The main purpose of these publications is to make people laugh, entertain and challenge. Latife, which was issued by the grant holder Zaharya Beykozluyan, is an important publication of this period. Even though it is described as an entertainment gazette in the ser-sign, it is a humor gazette. Between August 12 and March 6, 1875, it continued its existence for 39 issues. The magazine experienced a closure process for a month due to some mischievous expressions used in its 36th issue and ended this format in its 39th issue. Even if they wanted to republish on different days with the same name and embark on his life from the beginning, it lost his original content.In this study, the 39th issue of Latife is examined. In the introduction part of the study, it is discoursed on the social structure of the Tanzimat Period and the humour and the culture of the press. In the first chapter, technical information is given about the form and content characteristics of the gazette, and in the second section the transcription of all texts are made from the Ottoman alphabet.Keywords: Gazette, Tanzimat Period, Humor, Transcription, Zaharya Beykozluyan, Popular Culture