Neoklasik realist kuram çerçevesinde Rusya ve İran`ın Hazar anlaşmasına yönelik değişen politikalarının analizi

Abstract

Bir dış politika davranışının analizinde, en belirleyici unsur olarak sistemik baskılar (dış faktörler) öne çıkarken, söz konusu baskıların birim seviyesinde algılanma aşamasını etkileyen devlet içi unsurların (iç faktörler) da etkili olduğu kabul edilmektedir. Bu açıdan dış politika analizine yeni ve bütüncül bir yaklaşım getiren neoklasik realizm ise uluslararası sistemin baskılarının yerel dinamiklerin süzgecinden geçerek dış politik çıktıların oluşturulduğunu öne sürmektedir. Buradan hareketle bu çalışmanın amacı, neoklasik realizmin dış politikada meydana gelen ani değişiklikleri açıklama konusundaki uygulanabilirliğini analiz etmektir. Bu anlamda mevcut çalışma, alternatif bir bakış açısı sağlaması noktasında literatüre katkı sunmayı hedeflemektedir. Bu amaçla, çalışmanın çıkış noktasını oluşturan unsur Rusya ve İran'ın Hazar Denizi'nin hukuki statüsüne yönelik sürdürdükleri tutumlarında meydana gelen değişiklik ve stratejik hamlelerinin analizidir. Mevcut teorik çerçeveden yola çıkarak, çalışmanın varsayımlarından ilki Rusya ve İran'ın Hazar Anlaşması'nı imzalama kararı almalarını etkileyen birincil unsurun uluslararası sistemin baskıları olduğu şeklindedir. Çalışmanın bir diğer varsayımı ise Hazar'a yönelik dış politika değişikliğinin her iki ülke liderlerinin de uluslararası sisteme dair değişen görüş ve politikalarının yansıması olduğudur. Dolayısıyla, mevcut çalışma, sistemik baskıların net bir şekilde gözlendiği Rusya ve İran dış politika davranışları üzerinde stratejik kültür, lider/ dini lider ve karar alıcıları etkileme gücüne sahip iç kurumların etkisinin olduğunu ileri sürmektedir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, sistemde mevcut olan mücadele ortamının iki ülkeyi Hazar'da daha stratejik davranmaya yönlendirdiği söylenebilir. Bu doğrultuda, ilgili dış politika davranışı yapısal bir döngünün sonucudur. Ayrıca söz konusu dış politik çıktıların,ülke liderlerinin sisteme dair değişen görüş ve algılamalarınn bir yansıması olduğu da ulaşılan bir diğer sonuçtur. Anahtar Kelimeler: Neoklasik Realizm, Dış Politika Analizi, Rus Dış Politikası, İran Dış Politikası, Hazar Denizi Anlaşması

While systemic pressures (external factors) stand out as the most effective factor in an analysis of a foreign policy behavior, there are internal factors at the unit level affecting the perception of these pressures. Neoclassical realism suggests that foreign political outputs are created by filtering the pressures of the international system through local dynamics. Therefore, the aim of the study is to analyze the applicability of neoclassical realism to explain sudden changes in foreign policy. In this sense, it aims to contribute to the literature as an alternative. For this purpose, the starting point of the study is the analysis of the strategic moves and changes in the attitudes of Russia and Iran towards the legal status of the Caspian Sea. The first of the assumptions of this study is that the pressure of the international system is the primary factor affecting the decisions of Russia and Iran led them to sign the Caspian Agreement. The second one is that this behavioral change can be considered as a reflection of the changing views and policies of leaders in both countries. Therefore, the study suggests that strategic culture, leader and dominant institutions are also effective on related foreign policy behaviors of Russia and Iran, where systemic pressures are clearly observed. As results, it can be said that the struggle within the international system leads two countries to act more strategically in the Caspian Sea. It can be said that the relevant foreign policy behavior is the conseuence of a structural cycle.Key Words: Neoclassical Realism, Foreign Policy Analysis, Russian Foreign Policy, Iranian Foreign Policy, Caspian Sea Convention