Üniversiteye uyum: Ölçek geliştirilmesi ve uyumun kişilik özellikleri, sosyal destek, akademik öz-yeterlik açısından incelenmesi

Abstract

Amaç: Bu araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. İlk temel amaç çalışmadaki ölçümlerin geçekleştirilmesi için Üniversite Uyum Ölçeği'nin geliştirilmesidir İkinci temel amaç ise beş faktör kişilik özellikleri, sosyal destek ve akademik öz-yeterliğin farklı uyum düzeyine sahip üniversite öğrencilerinin üniversiteye uyumlarını yordayıcı gücünün incelenmesidir. Bu temel amaçlar doğrultusunda cinsiyetin üniversiteye uyumda anlamlı farklılaşmaya neden olup olmadığının belirlenmesi üçüncü bir alt amaç olarak belirlenmiştir. Yöntem: Çalışma ilişkisel desende tasarlanmıştır. Katılımcılar 2015-2016 eğitim-öğretim yılları arasında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'ne bağlı Tıp, Eğitim, İlahiyat, Mimarlık-Mühendislik, Fen-Edebiyat ile İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yoluyla seçilen 377'si erkek (%38), 615'i kadın (%62) üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcılara araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formunun yanı sıra Beş Faktör Kişilik Envanteri (Sümer, Lajunen ve Özkan, 2005), Akademik Öz-Yeterlik Ölçeği (Yılmaz, Gürçay ve Ekici 2007), Çok Boyutlu Sosyal Destek Ölçeği (Eker, Arkar ve Yaldız, 2001) ve tez araştırması kapsamında geliştirilen Üniversite Uyum Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada toplanan verilerin analizinde çoklu doğrusal regresyon ve Mann Whitney U teknikleri kullanılmıştır.Bulgular: Çalışmanın birinci alt amacı doğrultusunda geliştirilen Üniversite Uyum Ölçeği'nin geçerli ve güvenilir olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın ikinci alt amacı doğrultusunda farklı üniversiteye uyum düzeylerindeki öğrencilerin cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği sınanmıştır. Bulgular orta düzeyli üniversiteye genel uyumda kızların lehine anlamlı bir farklılık olduğunu göstermiştir. Çalışmanın üçüncü ve son alt amacı doğrultusunda kişilik özellikleri, akademik öz-yeterlik ve sosyal desteğin üniversiteye uyumu yordayıcı gücü sınanmıştır. Ayrıca kadın cinsiyet faktörü de kontrol değişkeni olarak regresyon analizine eklenmiştir. Üniversiteye uyumun incelenmesinde, Arkadaş İlişkisinde Uyum ve Akademik Uyum alt boyutlarından ve Üniversite Uyum Ölçeği'nin toplam puanından elde edilen verilerden yararlanılmıştır. Orta düzeyli Arkadaş İlişkisinde Uyumda sosyal destek, sorumluluk, uyumluluk ve dışadönüklük özelliklerinin; yüksek düzeyde dışadönüklük özelliğinin yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Akademik Uyumda orta ve yüksek uyum düzeylerinde akademik öz-yeterlik ve sorumluluk özelliklerinin yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Üniversite Uyum Ölçeği toplam puanından elde edilen verilere göre düşük düzeyli Üniversiteye Uyumda akademik öz-yeterliğin; orta düzeyli üniversiteye uyumda sorumluluk, uyumluluk, açıklık, akademik öz-yeterlik ve sosyal desteğin; yüksek düzeyli üniversiteye uyumda akademik öz-yeterlik, uyumluluk ve sorumluluğun üniversiteye uyumu yordadığı belirlenmiştir. Sonuç ve Tartışma: Çalışma sonucunda Üniversite Uyum Ölçeği'nin araştırmalarda kullanmaya uygun, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. Yalnızca uyum ortalamalarına dayalı farklılıklara bakıldığında kadınların orta düzey uyumda yüksek puanlara sahip oldukları görülmüştür. Ayrıca sorumluluk ile dışadönüklük özellikleri yüksek ve uyumluluk özellikleri düşük olan öğrencilere sosyal destek sağlanmasıyla daha iyi arkadaş ilişkileri kurulabileceği; öğrencilerin sorumluluk özelliklerinin geliştirilmesi ve öz-yeterliklerinin artırılmasıyla akademik uyumlarının artış gösterebileceği belirlenmiştir. Ayrıca sadece akademik öz-yeterliğin artırılmasıyla üniversiteye genel uyumun düşük düzeyde kalabileceği; sorumluluk ile açıklık düzeyi yüksek ve uyumluluk düzeyi düşük öğrencilerde öz-yeterlik ile sosyal desteğin artırılmasının üniversiteye genel uyumu orta düzeyde yükseltebileceği; sorumluluk düzeyi yüksek ve uyumluluk düzeyi düşük olan öğrencilerin akademik öz-yeterliklerinin artırılması ile yüksek düzeyde genel uyum elde edilebileceği görülmüştür. Sonuçlar literatür ışığında tartışılmıştır.

Purpose: This study has two main purposes. The first main purpose is to develop the validity and reliability of University Adjustment Scale (UAS) for the implementation of the measures in the study. The second main purpose is to examine the predictive power of university students' levels of adjustment to college who have five factor personality traits, social support, and academic self-efficacy. In line of these purposes, whether gender causes any significant difference in college adjustment was identified as the third sub-goal.Method: This study was planned in correlational design. Participants were 377 males (38%) and 615 females (62%) university students selected through convenience sampling from Eskisehir Osmangazi University's Faculties of Medicine, Education, Theology, Architecture-Engineering, Science and Arts, and Economics and Administrative Sciences of Eskisehir Osmangazi University between the academic years of 2015-2016. As an addition to the demographic information form prepared by the researcher, The Big Five Inventory (Sümer, Lajunen, and Özkan, 2005), Academic Self-Efficacy Inventory (Yılmaz, Gürçay, and Ekici, 2007), Multidimensional Social Support Scale (Eker, Arkar, and Yaldız, 2001), and the University Adjustment Scale developed within the scope of dissertation research were applied to participants. Multiple Lineer Regression and Mann Whitney U techniques were used in the analysis of data collected in the study. Results: Findings pointed out that the University Adjustment Scale, which was developed in line with the first sub-goal of the study, was valid and reliable. In line with the second sub-goal of the study, it was tested whether the students at the different levels of adjustment significantly differed by gender. Findings indicated that, there was a significant difference in favor of females in medium level of general adjustment to college. Personality traits, academic self-efficacy and social support were tested in line with the third and the last sub-goal of the study. Moreover, the female gender factor was added to the regression analysis as a control variable. In the investigation of the adjustment to the university, it was benefited from the data which was obtained from the Friendship Adjustment and Academic Adjustment sub-dimensions and the total score of the University Adjustment Scale. In medium level friendship adjustment, the characteristics of social support, conscientiousness, agreeableness and extraversion; in high level, only the extroversion characteristic were determined to be predictive. Academic self-efficacy and conscientiousness were determined as predictive characteristics in medium and high level academic adjustment. According to the data obtained from the total score of the University Adjustment Scale, in low level college adjustment academic self-efficacy; in medium level college adjustment conscientiousness, agreeableness, academic self-efficacy and social support; in high level college adjustment academic self-efficacy, agreeableness and conscientiousness were determined to be predictive. Conclusion and Discussion: As a result of this study, it was determined that the University Adjustment Scale was an appropriate, valid, and reliable measurement tool to be utilized in research. It was found that women had high scores in medium level general adjustment when only differences based on adjustment averages were considered. Additionally, it was determined that it was possible to establish better friendships by providing social support to students with the characteristics of high conscientiousness and extroversion and low adjustment and by improving the conscientiousness and increasing the self-efficacy characteristics of the students their academic adjustment may increase. Furthermore, merely increasing the academic self-efficacy may result in a low level of college adjustment; and merely increasing the level of self-efficacy and social support for students with high levels of conscientiousness and openness and low levels of adjustment may increase their general adjustment in medium level; and it was conferred that high level of general adjustment may be achieved by increasing the academic self-efficacy of students with high level of conscientiousness and low level of adjustment. The results were discussed in line with the literature.