Özel gereksinimi olan çocuğa sahip anne-babaların aile katılımları ve aile katılımlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi

Abstract

Amaç: Bu araştırmanın amacı; özel gereksinimi olan bireylerin anne ve babalarının aile katılımlarını etkileyen etmenlerin neler olduğunu ortaya çıkarmaktır. Buna göre ailelerin katılım düzeylerinin yaşlarına, anne ya da baba olma durumlarına, mesleklerine, eğitim düzeylerine, özel gereksinimi olan çocuğun yetersizlik türüne ve yaşına göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır.Yöntem: Bu araştırmaya 37'si anneler 57'si anneler olmak üzere toplamda 94 ebeveyn katılmıştır. Araştırmada nicel desenine dayalı tarama modeli kullanılmıştır. Toplanan verilerin analizinde bağımsız değişken düzeyi iki ve normal dağılım sağlayan boyut puanları için ilişkisiz örneklemler t testi, normal dağılım sağlamayan boyut puanları için Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Bağımsız değişken düzeyi ikiden fazla ve normal dağılım sağlayan boyut puanları için varyans analizi (ANOVA), normal dağılım sağla-mayan boyut puanları için Kruskal Wallis H testi yapılmıştır. Bağımsız değişken sayısı ikiden fazla olduğu durumda tespit edilen anlamlı farklılığın hangi düzeyler arasında ol-duğunu belirlemek amacıyla ANOVA için post hoc testlerinden Benforoni testi kullanılmıştır.Bulgular: Araştırmada anne ya da baba olma durumuna göre katılımın farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Özel gereksinimi olan çocuğa sahip ebeveynlerin yaşlarına göre bakıldığında sadece okul ve aile arasındaki tüm ilişkiler boyutunda 41 yaş ve üzeri ebeveynlerin katılımının farklılaştığı görülmüştür. Özel gereksinimi olan çocuğa sahip ebeveynlerin mesleklerine göre incelendiğinde okulda aile katılımı, evde aile katılımı ve diğer aileler ile kurulan iletişim konusu boyutlarında mesleği ev hanımı, işsiz, işçi, esnaf olan ebeveynlerin katılımları daha yüksek bulunmuştur. Özel gereksinimi olan çocuğa sahip ebeveynlerin eğitim düzeylerine göre yapılan karşılaştırmalarda okulda aile katılımı ve evde aile katılımı boyutlarında üniversite mezunu anne babaların katılım puanları daha düşük bulunmuştur. Özel gereksinimi olan çocuğun yaşına göre bakıldığında ise, 12 yaş ve üzeri çocuğu olan ebeveynlerin okulda aile katılımı ve evde aile katılımı boyutlarında katılım puanlarının daha yüksek olduğu görülmüştür.Sonuç ve Öneriler: Araştırmanın sonucunda elde edilen bulguların genellenebilmesi amacıyla aile katılımını etkileyen etmenleri inceleyen daha fazla araştırma yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Gelecek araştırmalara yönelik olarak doğrudan özel gereksinimi olan çocukların ailelerinin katılımlarını ölçmeyi hedefleyen ölçekler geliştirilmesi ve aile katılımını etkileyen etmenler konulu araştırmaların bu ölçekler kullanılarak yürütülmesi önerilmektedir.Anahtar kelimeler: Aile, Aile katılımı, Aile katılımını etkileyen etmenler, Özel gereksi-nimi olan bireyler, Özel eğitim

Purpose: The purpose of this research is to find out factors that affect family par-ticipation of parents of children with special needs. It has been investigated whether par-ticipation of parents varies according to age, being mother or father, occupation, educa-tional level, disability type and age of children with special needs.Method: A total of 94 parents, 37 mothers and 57 mothers, participated in this study. The method of this research is survey research model based on quantitative re-search design. In the analysis of the data collected, T- test was used for two independent variables and had a normal distribution for size scores. Mann whitney U Test was used for size scores of abnormal distribution. ANOVA is used for more than two variables and had a normal distribution for size scores. Kruskal Wallis H was used for abnormal distri-bution. Benforoni test has used following ANOVA in order to determine the level of sig-nificant difference between two independent variables.Results: In this research, it was concluded that the participation did not differ according to being a mother or a father. It has been observed that the participation of parents aged 41 and over differed. The participation of parents were found to be higher in the family whose profession was housewife, unemployed, workers and tradesman in the dimensions of parent participation at home, parent participation at school and subject of communication with other families. Families compared to educational levels, family participation scores of parents of children with special needs were lower for university graduates in dimensions of participation at home and participation at school. Families compared to age, parents with children aged 12 years and older had higher participation scores in the dimensions of participation at home and participation at school.Conclusion and Suggestions: it is concluded that more research is needed to in-vestigate the factors that affect family participation in order to generalize the findings of the study. For future research, it is recommended to carry out research on the factors that affect family participation through this scale and to develop scales aiming to measure the participation of families of children with special needs.Keywords: Family, Family participation, Factors that affect of family participation, Chil-dren with special needs, Special education