Eskişehir ili özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET ESKİŞEHİR İLİ ÖZEL EĞİTİM KURUMLARINDA ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Şeyda URFALI AKSOY Bu çalışmanın amacı, Eskişehir  ilinde çalışan özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerini belirleyerek bazı demografik ve mesleki değişkenler  açısından tükenmişlik puanlarının  farklılaşıp farklılaşmadığına bakmaktır. Çalışmaya 2005Â2006 eğitim öğretim yılı içerisinde  Eskişehir ili merkez ilçede zihinsel ve işitme engelli çocuklara hizmet veren Milli Eğitim Bakanlığına ve Yüksek Öğretim Kurumuna bağlı okullarda görev yapmakta olan 104 öğretmen katılmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak Eskişehir'de bulunan toplam 5 okul araştırmanın evrenini oluşturmuşÂ ve araştırma için örneklem alınmamışÂ tüm evren araştırmaya dahil edilmiştir. Tükenmişlik düzeylerini belirlemek için ?Maslach Tükenmişlik Ölçeği? ve kişisel bilgiler için araştırmacı tarafından geliştirilen ?Kişisel Bilgi Formu? kullanılmıştır. Maslach Tükenmişlik Ölçeği'nden elde edilen puanların aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Gruplar arasında anlamlı düzeyde fark olup olamadığını saptamak amacı ile ikili gruplarda z, çoklu gruplarda varyans analizi, farkın kaynağını bulmak amacı ile de TukeyÂHSD testi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda araştırmaya katılan özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyinin duygusal tükenme alt boyutunda cinsiyet, medeni durum, öğretmenlik mesleğini kendine uygun bulma, çalıştıkları ortamdan memnun olma, idarecilerin de yaptığı işle ilgili olarak taktir görme, çalıştıkları kurumda ödül ve cezasisteminin adil olarak işlemesi, mesleğin toplumda hak ettiği yeri bulması ve velilerle ilgili sorun yaşama; duyarsızlaşma alt boyutunda cinsiyet, medeni durum, öğretmenlik mesleğini kendine uygun bulma ve isteyerek yapma, çalıştıkları ortamdan memnun olma, idarecilerin de yaptığı işle ilgili olarak taktir görme, yakınları arasında özel eğitime ihtiyacı olan birinin olması, mesleğin toplumda hak ettiği yeri bulması, velilerle ilgili sorun yaşama; kişisel başarı alt boyutunda medeni durum, öğretmenlik mesleğini isteyerek yapma, öğretmenlik mesleğini kendine uygun bulma, sosyoÂekonomik durum, çalışma hayatında işÂ arkadaşlarından destek görme değişkenlerine göre farklılık gösterdiği saptanmıştır. Anahtar Sözcükler: Özel eğitim, Öğretmen, Tükenmişlik

ABSTRACT ASSESSMENT OF THE BURNOUT LEVEL OF TEACHERS EMPLOYED IN THE SPECIAL EDUCATION SCHOOLS IN ESKIŞEHIR PROVICE Şeyda URFALI AKSOY The aim of this study is to establish the burnout levels among the special education teachers employed in Eskişehir province and to observe whether the burnout scores vary in view of some demographic and occupationals variables. This study was participated by 104 teachers serving in schools affiliated to the Ministry of National Education and the Supreme Education Board where the children with mental and auditory disability are educated in central district of Eskişehir province during the 2005Â2006 education and training term. The 5 schools in Eskişehir province set the universe of the research and the whole universe from which no sampling has been obtained for research purposes was included within the scope of the research. ?Maslach Burnout Inventory ? and ?Personal Information Form? have been used to identify the burnout levels. The arithmetical averages and the Standard deviations of the scores obtained from the ?Maslach Burnout Inventory? were also estimated. The z test in groups of two, variance analysis in multiple groups were applied to identify whether there is a significant difference among the groups and TukeyÂHSD test was used to find out the origin of any difference. As a result of the analysis performed, it was detected that the burnout levels of the special education teachers who participated in the study varied at the subÂdimension of emotional burnout according to the variables of gender, marital status, deeming the job appropriate for oneself, being pleased with the working atmosphere, being appreciated bythe administrators for the job performed, existence of a fair award and punishment system under operation in the institution of employment, the job to reach its due status within the society and encountering problems with regards the guardians of students; at the sub dimension of insensitivity according to variables of gender, marital status, deeming the job appropriate for oneself and to perform the job in a willing manner, being pleased with the working atmosphere, being appreciated by the administrators for the job performed, existence of somebody in need of special education around oneself, encountering problems with the guardians of students; at the subÂdimension of personal accomplishment according to variables of marital status, performing the job willingly, deeming the job appropriate for oneself,  socioÂeconomic status, receiving the support of colleagues on the job. Key Words: Special education, Teacher, Burnout.