Peyzaj planlaması açısından istanbul boğazı`nın yeşil dokusunun tarihi süreci ve halkın kullanımına açılmış reaktif alanların irdelenmesi

Abstract

İstanbul boğazı tüm değerleri ile tarihi süreç içinde farklı gelişmelere sahne olmuş bir mekandır. Osmanlı döneminde yapılaşma-yeşil kullanım ilişkisi en rafine düzeye ulaşmış, 19. y.y. ortalarından itibaren bu bileşimde karakter değişiklikleri yaşanmıştır. 20. yüzyılla birlikte sanayileşme, hızlı ve çarpık kentleşme, Boğaziçi kullanım çizgisini değiştirmiş yeşil doku hızla yok olmaya başlamıştır.Bu araştırmanın amacı 1. ve 2. bölümlerde de belirtildiği gibi Boğaziçi'nde yeşil doku kullanımının tarihi süreç içinde incelenerek, güncel kullanımlarda Boğaziçi peyzajının geliştirilmesine yönelik somut çözümler önermektedir. Bu amaçla araştırmanın coğrafi sınırları, Boğaziçi öngörünüm bölgesi olarak belirlenmiş, yoğun yapılaşma etkisinde kalan yerleşmeler çalışma alanı dışında tutulmuşlardır.Bu kapsamla 3. Bölümde ''Korunması ve yaşatılması gereken bir imge olarak Boğaziçi'' olgusu, kavramsal anlamda ele alınmış, bu amaç doğrultusunda Boğaziçi'nin doğal ve beşeri yayılmaya ilişkin verileri ve sonuçları, konuyu gerçekçi bir bakış açısından yaklaşabilmek amacı ile incelenmiştir. Alt başlıklarda Boğaziçi mekanının yeşil doku özellikleri gerek peyzaj ve floristik kompozisyonu açısından, gerekse tarihi süreç içindeki gelişim ve kullanımları ile ele alınmıştır. Böylece tarihi süreç içinde ormanlar, korular, yalı ve saray bahçeleri, mezarlıklar, çayırlar, tarım arazisi ve bostanlar tüm yaşantıları ile tanımlanmıştır. 20. yüzyılda Boğaziçi'nde yeşil dokunun bozulma süreci imar kanunları ve imar planları yönünden de somutlamalar ile ortaya konmuş, güncel yeşil alan kullanımları planlama, tasarım, uygulama, donatı, bitkisel materyal seçimi açısından irdelenmiştir.

Bosphorus has been a scene for various developments with all of its values in the history. The most refined level of relationship between urban development and use of greenspace was reached in the Ottoman Era. This character began to change in mid-19th century. Bosphorus waterfront line was drastically altered and the green zones began to disappear in the 20th century due to rapid urban degeneration and heavy industrialization.As presented in the 1st and the 2nd chapter, the purpose of this research study is to investigate greenspace use thoughout the history and propose sound solution alternatives for the development of Bosphorus landscape. In order to achieve these objectives the geographical limits of the study were defined as the Bosphorus visual frontline and the settlements under heavy urbanization were excluded from the study framework.Within this study scope, the phonemenon—`Bosphorus as an image for preservation and vitalization` was conceptually addressed and the natural and social diffusion data and related analyses were investigated. Sub-topics include the comprehensive review of green texture characteristics with their landscape and floristic composition as well as related developments and use scenarios throughout the history. Forests, groves, mansion and palace gardens, cemeteries, prairies, agricultural fields and orchards were meticulously defined with their urban experiences. The degeneration process of green texture in the 20th century was presented with construction law practices and urban development plans and current greenspace uses were examined in the context of planning, design, application, equipment, botanical material preferences.