Mikroalaşımlı çeliklerin termomekanik işlemi sırasında değişen proses parametrelerinin mikroyapı ve mekanik özellikler üzerine etkisi

Abstract

ÖZET Giderek yaygınlaşan kullanım alanıyla mikroalaşımlı çelikler metalurjik dizaynları ve uygun termomekanik işlem kombinasyonları ile geliştirildikleri yapı çeliklerine oranla çok daha yüksek dayanım ve tokluk gösterirler. Sahip oldukları üstün özellikler, düşük karbon içeriklerinden,az miktarda içermiş oldukları alaşım elemanlarından ve uygulanan termomekanik işlemlerden dolayıdır. Mikroalaşımlandırma terimi, çeliğe çok düşük miktarlarda Nb,V ve Ti ilavesi anlamına gelir. Bu elementlerin ilavesi ile birlikte, uygun bir termomekanik işleminde (Kontrollü Haddeleme) uygulanması gerekir. Bu çalışmada mikroalaşımlı çelikler tanıtılarak, üretim aşamasına göre, çözündürme tavlaması ve kontrollü haddeleme işlemlerinin mikroyapısal etkileri incelenmiş, mikroalaşımlama için kullanılan alaşım elementlerinin rolü, özellikler üzerine etkisi detaylı olarak verilmiştir. Termomekanik işlemler sırasındaki yeniden kristalleşme ve çökelme davranışları üzerinde durulmuştur. Çalışmada temelde ferritik-perlitik yapıya sahip sac, levha gibi hadde ürünlerine bağlı yapılan araştırmalar derlenmiştir. Deneysel çalışmalar kısmında ise, bir dizi haddeleme işlemleri yapılarak değişen işlem parametrelerinin mikroyapıya ve mekanik özellikler üzerine etkisi araştırılmıştır. IV

ABSTRACT The continuous increase in the widespread of microalloyed steels is related to their higher strength and toughness than plain carbon steels, from which they are developed. The attractive mechanical properties are obtained due to the combination of an advanced metallurgical design and a suitable thermomechanical processing. Microalloyed steels gain supperior mechanical properties by containing small additions of alloying elements, low carbon content and thermomechanical treatment. Microalloying elements, such as niobium, titanium, vanadium has added to steel, in very low quantity. Within the addition of this elements, a thermomechanical process ( Controlled Rolling) should be applied. In this investigation, microalloying steel has introduced due to the production stage of the microstructural effects of austenization and controlled rolling operations has examined, the role of the elements used for the addition of the microalloying elements and their effect on the properties has given in detail. Recrystallization and precipitation behaviours during the thermomechanical treatments has studied. In this performance, there has made researches on the rolling products, such as plate which has a ferrite-pearlite structure in basic. In the experimental researches section, there has made a series of rolling process. In according to this, the effect of changing process parameters on the microstructure and mechanical properties has investigated.