Osmanlı mimarlığının son dönemi (Tanzimat Dönemi) ve Cumhuriyet Dönemi mimarlığında (1920-1950) yabancı mimarların çalışmaları üzerine bir araştırma

Abstract

Bir ülkenin sosyo-ekonomik ve kültürel koşullarının o ülkenin sanatı üzerinde önemli bir etkisi vardır. Dolayısıyla, bir ülkenin belirli bir tarih dilimi içindeki sanat eserlerinin incelenerek o ülkenin ilgili zamandaki sosyo-ekonomik özellikleri üzerinde değerlendirmelerde bulunmak, tarihçiler için oldukça geçerli bir yol olmuştur. Böyle bir çalışma için ise, ülkenin yaşamı boyunca biriktirmiş olduğu mimari eserler en önemli inceleme kaynağı olarak ortaya çıkmıştır. Görülmektedir ki sözü edilen mimari birikim, ait olduğu toplumun bir yansıması olarak karşımıza çıkmaktadır. O halde bu yansımayı, toplumun ortak hafızasına benzetecek olursak, o toplum hafızasına kayıtlı bilgiler ile kendini ifade edecektir. Bununla beraber günümüzde sağlıklı bir mimari yaklaşımın olabilmesi için hafızaya kaydedilmiş doğru bilgilere ihtiyaç vardır. İşte bu anafikirle yola çıkarak, ülkemizde 18.yüzyıl ile 19.yüzyıl ortalarına kadar süren dönem arasındaki yabancı mimarların çalışmaları üzerinde durulmuş ve bu döneme ait mimari kalıtım incelenmiştir.Bu araştırmada yabancı mimarların çalışmaları, dönemin mimarisi farklı bir açıdan incelenerek daha soma kaynak oluşturacak bir şekilde, saptanmıştır. Yapılan bu araştırmanın sonucunda bizce önemli olan, bir dönemin mimari hareket olarak ne gibi izler bıraktığının görülmesinin yanısıra, günümüzde de devam eden kimlik arayışı sonucunda ortaya çıkan karmaşanın bu araştırma ile gündeme getirilerek çözüm için gerekli çabalara yardımcı olmasıdır. Çalışmanın birinci bölümünde genel anlamda 19. yüzyıldaki mimarisi ele alınmış, sosyo-ekonomik ve kültürel durum ile çağın getirdiği teknolojik durumun oluşturduğu mimari incelenmiştir. İkinci bölümde, birinci bölüme paralel olarak Osmanlı Mimarlığı 'run son dönemi, sosyo ekonomik, kültürel ve teknolojik koşullar açısından incelenmiş, bu dönemde yabancı mimarların IVülkemizdeki rolleri araştınlmıştır.Aynca bu dönemde çalışmalar yapmış yabancı mimarlar, yapılan ve yaşantıları ile birlikte incelenmiştir. Tezin üçüncü bölümünde Cumhuriyet'in ilam ile birlikte karşımıza çıkan mimari yapı incelenmiş, bu dönem içinde çalışmalar yapmış yabancı mimarlar, gerek yapı ve gerekse de eğitim amaçlı çalışmaları ile incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise, bütün bu araştırmalar ışığında önceki bölümlerde sözü edilmiş mimarların çalışmaları, dönemin mimarlarının bu konudaki görüşlerine de başvurularak araştırılmıştır. Beşinci ve son bölümde ise, bahsedilen iki ayrı dönem (Tanzimat ve Cumhuriyet dönemi) yabancı mimarların çalışmaları doğrultusunda karşılaştirılmıştır.

With regard to a nation's art, the socio-economic and political conditions prevailing in that nation have an effect whose importance cannot be underestimated. On account of this, examining the works of art of a period of history is, for historians, a rather valid method of evaluating that nations's socio-economic characteristics during that period.Thus, when such a work is undertaken, a nation's architectural inheritance, amassed during the life of that nation, appears as a most important source of research. It can be seen that the aforementioned architectural inheritence comes across to us as a kind of identity card of the society to which it relates.lt is equally obvious that a society without an identity will not be able to continue its existence. Therefore if we are to compare identity with a society's collective memory, that society's memory should be explaned by means of its recorded knowlwdge. Together with this, in order for there to be a healthy approach to architecture nowadays, there is a need for correctly recorded information of that memory. Thus, taking this conception as a starting-point, the works of foreign architects who worked during the dating from the 18.'1h century to the middle of 19. 'th century in our country, and the architectural inheritance of this period have been exarnineAIn this thesis, the works of the foreign architects have been established by first examining the architecture of the period from a different angle, and later in the form of a source-book. In our opinion the important point of the end of this thesis is both to examine what kind of impressions have been left by the architectural movement of a period and also to assist in the actions necessary to solve the problem of confronting the chaos of this searchfor identity, which still continues nowadays, by bringing it on to the agenda by means of this thesis. In the first part of this work, a general understanding of the architectural works of the 19'th century, the socio-economic and cultural structure of the time and the techonological developments brought to architecture by the age are examined. VIIh the second part, following on from the Ottoman Architectural Period mentioned in the first part, and by examining the cultural, economic and social situation up to the Republican Period, the reasons why foreign architects came to join our architects are researched. In the third part, covering the period from the including the `Republican Period`, the foreign architects who built in our country are examined one by one. In the fourth part, in the light of all these investigations, the works of the architects discussed in the previous parts are examined in detail, in the form of a synthesis. In the fifth and the final part, two different parts which are mentioned (Trie part of Tanzimat and Republic) have been compared, according to foreign architects works.