Meriç havzasının hidrolojik yönden incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Trakya Bölgemizde bulunan Meriç havzası olarak anılan, Meriç-Ergene nehirleri, su toplama havzasının, hidrolojik yönden irdelenmesi amaçlanmıştır. Meriç-Ergene havzasının, taban ve yeraltı jeolojisi ile jeofiziğini hesaba katmadan, 1994 yılına kadar elde edilen meteorolojik yağış verileri ile bölgenin su potansiyeli belirlenmiştir. Su mühendisliği kapsamına giren yapı ve tesislerin tasarımı için yapılan hidrolojik çalışmalarda amaç, yapılacak proje kesitinde beklenen hidrolojik değerlerin tahminini en doğru bir şekilde belirlemektir. Bunun sağlanması için güvenilir verilere, çeşitli metodların denenmesine ve gerektiğinde yeni yöntemlerin ortaya konması için tüm dünyada sürekli çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu çalışmalar için harcanacak zaman, daima topluma kazanç olarak geri dönecektir. Son yıllarda, bölgesel ortalama yağış miktarı tespitinde geliştirilmiş olan, Yüzde Alansal Poligon Yöntemi (YA) ile Meriç-Ergene havzasının su potansiyeli hesaplanmıştır. Ülkemizde, bölgesel su miktarı tespitinde kullanılan üç metod olan; Aritmetik Ortalama (AO), Eş yükselti (izohiyet) ve Thiessen Poligonu yöntemi (TP) bu çalışmada irdelenerek, havzanın su miktarı, bu yöntemlerle de hesaplanmıştır. Yeni geliştirilmiş bir metod olan YA, diğer metodlardan daha hassas olduğu ve su kaynaklarının miktarını daha az hesapladığı, yapılan bu çalışmayla görülmüştür. Giriş bölümü olarak hazırlanan birinci bölümde, bölgenin; konum ve coğrafyası, topografik özellikleri, havza drenajı, havzanın su kaynakları açıklanmıştır. İkinci bölümde, Türkiye'nin hidrolojik çevremi ile çalışan bölgedeki hidrolojik ilişkiler verilmiş. Suyu temin ettiğimiz tek kaynak olan yağışların, oluşumu, ölçülmesi konularında bilgiler verilmiştir. Bölgenin fizyografîk özellikleri hakkında bilgi ve hesaplamalar yapılmıştır. Üçüncü bölümde, Meriç-Ergene havzasına düşen yağış miktarları, tüm metodlar için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Havzada yağış-olan ilişkileri, oluşan erozyonun sebepleri ve miktarları izah edilmiştir. Sonuç ve öneriler bölümü olan dördüncü bölümde, bölgede dört ayrı yöntemle hesaplanan su potansiyeli miktarları, mukayese edilmiştir. Ayrıca bölgenin şimdiki ve gelecekteki hidrolojik değerlerinin korunması ve geliştirilmesi için önerilerde bulunulmuştur. VI

ABSTRACT This study is aimed to deal with the Meriç and Ergene Rivers water collection area which is considered as a Meriç basin from point wiew of hydrology. The total water potential of the region was measured according to meteorological rainfall figures observed until 1994 without taking the geological and geophysical texture of the Meriç-Ergene basin into account. The aim of the hydrological works which covers the field of water engineering is to determine the predicted hydrological valves of buildings with an utmost accuracy in order to reach the objectives of the project. In order to reach these objectives, reliable data and the need of trying new methods and techniques when necessary are required. Thus continous researches in this field are required throughout the world. The time spent meanwhile these researches will return as a profit to the humankind. The water potential of the Meriç-Ergene basin has been figured out according to the (YA) system that is to say the system of the Areal Weighted Percentage Polygon System which has been developed during the recen years in the measurment of reginal rainfall amount. The water deposit of the basin has also been measured according to three systems; aritmetic averaga (AO), the same altitude (called isohyetal) and Thiessen polygon system which are used a reginal water measurment systems in our country. By using the (YA) method which has been developed recently it has been observed that the potential of the water deposit has been measured less than it really is since this method is less sensitive than others. In the first chapter the geographical position of the region, its toporgraphic features and its drainage as well as water sources are explained. In the second chapter region's hydrologic relationships are dealth in proportion to Turkey's hydrologic transformation. Some knowledge about the measurment of the rainfall which is the only source that procides us with water and its natural development process are given some calculations about the regions physographic features have been done. In the third chapter the rainfall amount for the Meriç-Ergene region has been figured out according to each method seperately. Also, the rainfall and region relationships, the reasons for erosion have been explained together with their total amounts. In the fourth chapter which is the conclusion and suggestion chapter the water potential amounts which have been figured out using four different methods are compared. In addition to this some suggestions are made in order to protect and develop the present and future hydrological values of the region. VII