19. yüzyıl özgün konut tipleri bağlamında Sarıca Ailesi yapıları mimar C. Pappas ve Arif Paşa Apartmanı

Abstract

İstanbul konut biçimleri toplumsal dönüşümlerin yaşandığı 19. yüzyılda değişim sürecine girmiştir. Bu dönemde geleneksel Türk konutu, batılı biçimlerin etkileri ile farklı kategoriler ortaya çıkarmıştır. Batılılaşma sürecinde geleneksel Osmanlı ailesi de değişim sürecine girmiş ve bu değişim `Tanzimat ailesi` demlen bir aile tipini doğurmuştur. Değişen toplum yaşantısının taşıyıcısı olan Batıcı seçkinler, yeni konut tiplerini en çok talep eden kesimi oluşturmuşlardır. Bu noktada aile tipi ile konut biçimlenişi arasındaki bağlamsal ilişki, çalışmanın çıkış noktasını oluşturan ve tipik bir `Tanzimat ailesi` olan Sarıca Ailesi ile Sarıca Ailesi Yapıları arasında kurulmaya çalışılmıştır. Sanca Ailesi' nin kendi yaşam alanları olan köşk ve sayfiye evleri ile üst tabaka ailelere kiralamak üzere yaptırdıkları apartman ve pasajlı apartmanlar, 19. yüzyılda seçkinlerin taleplerinin ve değişen konut biçimlerinin tipik örnekleri olması açısından incelenmeye değer görülmüştür. Arif Paşa' nın yaptırdığı yapıların mimarı olan C. Pappas ve yapıları hakkında ulaşılabilen tüm bilgiler bir araya getirilerek mimarın formasyonu değerlendirilmeye çalışılmıştır. Kültür varlıklarının korunması ve geleceğe aktarılabilmesi için öncelikle sahip olduğu değerin anlaşılması ve belgelenmesi gerekir. Bu gerçekten yola çıkarak, başta Arif Paşa Apartmanı olmak üzere Sanca Ailesi Yapılan ve Mimar C. Pappas yapılan eski haritalar, rölöveler, eski ve yeni fotoğraflarla belgelenmiştir. Böylelikle yüzyıl dönümünün belgesi niteliğinde olan bu yapıların bir mimari ürün olarak değerlendirilmesi mümkün olmuştur. Bu çalışmalann tümü, kültür varlıklannın korunması ve mimarlık tarihi literatürüne katkıda bulunmak adına yapılmıştır.

The transforming process of Istanbul dwelling forms began in the 19th century, in which social metamorphoses took place. In that period, the Turkish house brought out various categories due to the influence of western forms. In this westernization period, the traditional Ottoman household form also began to transform. As a result, a new family form, which is called the `Tanzimat family`, was brought farward. The western elitists, as the representatives of the transformed social life, was the most demanding class for the new dwelling types. The relationship between the family form and the building formation was tried to be established on a typical 'Tanzimat family`, the `Sanca family` and `theSanca Family Buildings`. As a result of being a typical example of elitists' demands in the 19 th century and the transformed dwelling forms, the summer houses villas of the Sanca Family in which they lived and the apartment houses and apartment houses with passage ways which were built by the family for rent were found of great value to make research on, in this thesis. C. Pappas who is the architect of the buildings which were built by Arif Pasha. All the information available on his buildings were put together in order to evaluate the architectural formation of C. Pappas. Due to the fact that the conservation of the cultural heritage and transfering it to the future is primarily based on good comprehension and documentation; the Sanca Family' s buildings, especially the Arif Pasha Apartment House biilt by C. Pappas the architect and his other buildings are documented with maps, surveys, original and comtemporary photographs. Thus, those buildings which are the witnesses to the turnover of a century, were estimated as architectural works. This study was materialized in order to make a contribution to the conservation of the cultural heritage and to the literature of history of architecture.