Taşıt tekniğindeki son gelişmeler çerçevesinde fren ve diferansiyel düzenlerinin otomatik kontrol kriterlerinin belirlenmesi ve incelenmesi (ABS+ASR)

Abstract

ÖZET Taşıtların normal frenlemeleri esnasında kilitlenen yada kilitlenmek üzere olan ön veya arka tekerlek, aracm frenleme esnasındaki hakimiyetini güçleştirmekte hatta tam kilitlenme halinde imkansız kılmaktadır.Bu sebeple anti-blokaj sistemi AB S araçların frenleme esnasındaki doğrusal stabilizesini ve kontrol edilebilirliğini korumak amacıyla geliştirilmiştir. AB S kontrolünün dayandığı temel kriterlerden birinin optimum kayma olması sayesinde de kontrol edilen tekerlekte maksimum sürtünme sağlanmış olur, bu da fren ivmesinin artmasını ve frenleme yolunun kısalmasını sağlar. AB S kontrolünün dayandığı kriterler, frenlenen tekerlekteki kayma yada yavaşlama ivmesi değerinin ön görülen sınırlar çerçevesinde olması şeklindedir. Eğer bu eşik değerler aşılırsa kontrol edilen tekerlek üzerindeki fren basmcı azaltılarak tekerleğin tekrar hızlanması ve kayma değerinin azalması beklenir, bu sayede düşük tutunma katsayılı bölgeden çıkılmış olur. Bloke olan bir tekerleğin yarattığı olumsuz koşullar patinaj yapan bir tekerlek için de aynen geçerlidir. Üstelik tekerleğin patinaj yapması, diferansiyelin yapısı sebebiyle çekiş gücünün tamamen kullanılamaması sakıncasını da doğurur. Bu sebeple anti-patinaj sistemi ASR tahrik tekerleklerinin patinaj yapmasını önlemek maksadıyla geliştirilmiştir. ASR sistemi tahrik tekerleklerinde meydana gelen patinajı, teker hızlarını sürekli olarak birbirleriyle mukayese ederek algılar. Patinaj olayı meydana geldiğinde gerek motor gücünün düşürülmesini sağlayarak, gerekse tahrik tekerleklerine fren momenti uygulayarak patinajı önler. Anahtar kelimeler: AB S, ASR Anti-patinaj sistemi, tekerlek kilitlenmesi, doğrusal stabilize, tekerlek kayması

ABSTRACT During braking front or rear wheel which is locked or nearly locked, the vehicle directional stability or steeribility spoils, and more if the wheel is completely locked it becomes impossible. For that reason Anti-lock Braking System (ABS) is developed to ensure the directional stability and steeribility during braking. The main criteria of the ABS control are both wheel slip and allowable minimum and maximum wheel decelerations. The aim of the ABS is to use the optimum wheel slip and the maximum friction coefficient between road and tire, so that the maximum braking deceleration and minimum stopping distance is achieved. Furthermore by limiting the minimum and maximum wheel decelerations, directional stability and steeribility is guarantied. When the wheel slip or deceleration exceeds the threshold values, the hydraulic pressure in the controlled wheel brake cylinder is decreased. Thus a decrease at the wheel slip and an increase at the wheel spees is assumed, which provides to get back into the stable range. Negative effects that comes with locked wheels are present also when a wheel starts to spin. In addition, the total traction force cannot be used with a spinning wheel because of the working principle of differential. For that reason anti-spin system ASR (Antriebs-Schlupfs- Regelung) is developped to prevent a wheel spin. ASR system recognizes a wheel spin and reacts with reducing the motor moment or with applying brake pressure to the brake cylinders of the powered wheels. Keywords: ABS, ASR, locked wheel, directional stability, wheel slip XI