Aspendos antik tiyatrosunun mimari ve akustik özellikleri

Abstract

ÖZET Aspendos antik tiyatrosu, Asya kıtasında sahne binası ayakta kalmış tek Roma tiyatro yapısıdır. Bu tiyatro hakkında arkeolojik ve mimari veriler içeren pek çok çalışma bulunmasına rağmen, bugüne kadar tiyatroda çağdaş teknolojik imkanlar kullanılarak detaylı bir akustik ölçüm çalışması yapılmamış idi. Ekim 2()03'te uluslararası bir ekip tarafından gerçekleştirilen detaylı akustik ölçümler çerçevesinde elde edilen veriler, bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bu veriler ışığında tiyatronun akustik değerlendirmesi yapılırken, tiyatronun ve Aspendos kentinin tarihçesine, dönemin sahne sanatlarına ve yapının mimari özelliklerine de değinilmiştir. Ölçüm çalışmaları, Türkiye, Danimarka, İtalya, İsviçre, Ürdün ve Fransa'dan gelen araştırmacılar tarafından çok çeşitli kaynak ve alıcı konumları için değişik saatlerde ve farklı doluluk durumlarında gerçekleştirilmiştir. Modern tiyatroların değerlendirilmesinde kullanılan çeşitli parametreler açısından yapılan ölçümler sonucunda, üzeri açık olan tiyatronun, kuramsal olarak sadece kapalı hacimler için geçerli olan hacim akustiği ölçütleri için tutarlı ve frekanslara göre oldukça dengeli değerler sağladığı ve genel olarak olumlu akustik koşullar sağladığı saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Aspendos, antik tiyatrolar, akustik, Roma mimarisi, arkeoloji.

ABSTRACT The ancient theatre of Aspendos is the only example of Roman theatres in Asia with an intact scene building. Although there are numerous publications regarding the archaeological and architectural assets of the theatre, no detailed acoustical measurements powered by modern technology had been carried out at the theatre until recently. The thorough acoustical measurements performed at the theatre in October 2003 by a team of international researchers provide the foundation of this thesis. While presenting an acoustical evaluation of the theatre in the light of these measurements, the history of the theatre and the city of Aspendos, the spectacles of the ancient times and the architectural assets of the theatre shall also be dealt with. The measurements have been performed by researchers from Turkey, Denmark, Italy, Switzerland, Jordan and France for numerous source and receiver positions at various times of the day with varying number of spectators. As a result of the measurements for a number of parameters used in evaluating modern theatres, although presenting some irregularities for some parameters at certain frequencies, the theatre of Aspendos has proven to maintain generally positive acoustical conditions. Keywords: Aspendos, ancient theatres, acoustics, Roman architecture, archaeology.