Dolgu tipli barajlarda düşey değişimlerin hassas trigonometrik Nivelman yöntemiyle belirlenmesi üzerine bir inceleme

Abstract

Başlangıçta su ihtiyacını karşılamak ve taşkınlardan korunmak amacıyla inşa edilen barajlar,özellikle hızlı nüfus artışı, teknolojik ve kültürel gelişmelere paralel olarak artan enerjigereksinimini karşılamak için elektrik enerjisi üretmeye yönelik tasarlanmaya başlanmış vebu da daha yüksek barajların yapımını zorunlu kılmıştır.Barajlar gibi büyük yapılar, sürekli yük altında olduklarından zamanla, yapı ve çevresindedeğişimler ortaya çıkmaktadır. Bu değişimler genel olarak deformasyon şeklindeadlandırılırlar. Belirli bir limit değerini aşan deformasyonlar, büyük can ve mal kaybıdoğuracak facialara neden olabilmektedir. Bu nedenle, barajların çevresindeki değişimlerinizlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması büyük önem taşımaktadır.Bu çalışmada, dolgu barajlarda düşey değişimlerin hassas trigonometrik nivelman yöntemi ilebelirlenebilirliği araştırılmıştır. Uygulama alanı olarak seçilen Pabuçdere Barajı'nda, Haziran2003, Eylül 2003 ve Eylül 2004 dönemlerinde elde edilen jeodezik veriler, üç ölçme dönemiiçin ayrı ayrı dengelenmiş ve analiz edilmiştir. Hassas geometrik nivelman ve hassastrigonometrik nivelman yöntemleriyle elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır.Hassas geometrik nivelman ölçülerinin değerlendirilmesi sonucunda; 100 m uzunluğundakinivelman yolu için ortalama 0.15 mm ölçü doğruluğuna ulaşılmıştır. Aynı ölçmedönemlerinde gerçekleştirilen trigonometrik nivelman ölçülerinin değerlendirilmesisonucunda ise aynı nivelman yolu uzunluğu için ortalama 3.22 mm doğruluk değeri eldeedilmiştir.Tüm bu araştırma, karşılaştırma ve irdelemeler sonucunda; günümüzde elektroniktakeometrelerle yüksek doğruluklu gözlem yapma olanağı ile, ölçme dönemleri arasındabeklenen düşey değişimlerin milimetreler boyutlarında olması durumunda, hassastrigonometrik nivelman yönteminin dolgu barajlarda uygulanabileceği kanısına varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Barajlarda deformasyon ölçmeleri, hassas trigonometrik nivelman,hassas geometrik nivelman

At the beginning, the dams had been built in order to meet the demands and water floodcontrol. Later on they were designed as electricity production oriented in order to meet theincreasing energy requirement, especially as a result of the rapid increase in population andtechnological and cultural developments. That situation came with the result that larger damsmust have been built.Since the big buildings like dams are under burden there exists exchanges in structure andenvironment. These kind of changes are called as deformation. Some deformations which areover the limits may cause great tragedies with loss of life and property. Therefore, it is veryimportant to observe the changes in the environment of dams and take precautions.In this study, the possibility of estimation of vertical changes by using precise trigonometriclevelling method for the fill dams has been researched. Thus, at the Pabuçdere dam, which ischoosen as application field, the geodetic results that have been taken during June 2003,September 2003 and September 2004 periods are seperately adjusted and analysed. Precisegeometric levelling and precise trigonometric levelling results have been compared.As a result of evaluations of precise geometric levelling measurements, for a 100 m longlevveling path, an average of 0.15 mm accuracy has been reached. On the other hand, at theresults of trigonometric levelling measurements, that are made in the same periods, an avarageof 3.22 mm accuracy has been reached for the same levelling path.To conclude at the end of all these research, comparisons and examinations, with the facilityof high accurate electronic tachometer measuring, precise trigonometric levelling method canapplied for fill dams in the case of vertical changes between different measuring periods are ina few milimeters.Keywords : Deformation measurements on dams, precise trigonometric levelling, precisegeometric levelling