II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909) eğitim sistemi, eğitim yapıları ve askeri rüşdiyeler

Abstract

XVII. yüzyılla birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitimde başlayan modernleşme hareketi, II. Abdülhamid Dönemi'nde de sürmüş, mali sıkıntılara rağmen, siyasi erk tarafından eğitim devletin üstlenmek zorunda olduğu bir kamu hizmeti olarak algılanmıştır.II. Abdülhamid Dönemi'nde, Osmanlı eğitim sisteminin sağlam bir zemine oturtulması 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi'nin tüm maddeleri ile hayata geçirilmesi sağlanmış, dolayısıyla da alt yapının kurulması ile eğitimin yaygınlaştırılması ve devletin eğitim sistemi üzerindeki denetimi kısmen de olsa sağlanmıştır.Eğitimin işlevsel bir araç olduğunu anlayan II. Abdülhamid, eğitim kavramını iktidarını tekrar üretecek ve sağlam bir zemine oturtacak bir kurum olarak görmüştür. Bu nedenle de eğitim, resmi ideolojinin aktarımında sıklıkla başvurulan araçlardan biri haline getirilmiştir.II. Abdülhamid'in tahta çıkışında Osmanlı İmparatorluğu'nda, 4 yüksekokul, 4 darülmuallimin, 253 rüşdiye, 18.490 sıbyan mektebi ve 1 özel okul bulunmaktaydı. II. Abdülhamid Dönemi'nin sonlarına doğru ülkedeki okul sayısı; 619 rüşdiye, 109 idadi, 32 darülmuallimin, 5000 civarında ibtidai mektebine ulaşmıştır.II. Abdülhamid Dönemi'nde diğer eğitim kurumları gibi askeri rüşdiyelere de önem verilmiş, İstanbul'dan Manastır ve Suriye'ye kadar uzanan bir coğrafyada, toplam yirmi sekiz adet askeri rüşdiye eğitim sistemi içerisine dahil edilmiştir. Bu okullarda dönemi için çağdaş ve modern sayılabilecek eğitim sistemi ve eğitim materyalleri uygulanmıştır. Ancak iddialı bir eğitimde modernleşme hamlesine imza atan Abdülhamid'in, idadi mimarisinin aksine bir askeri rüşdiye mimarisi tipolojisini, XIX. yüzyıl okul mimarisi repertuarında içerisinde kurgulayamadığı, eğitim tarihçemizde askeri rüşdiyelerin mimarileri ile değil de uyguladıkları eğitim modelleri ile varlık gösterdikleri burada gözden kaçırılmamalıdır.

The modernization movement in education started with XVIIth century in Ottoman Empire also continued with Albdulhamid II?s Period, and despite of the financial difficulties, the education was perceived by political power as a public service that must be assumed by government.In Abdulhamid II?s Period, the Otoman educational system was strengthened with the realization of all clauses of Maarif-i Umumiye Regulation (Public Educational Regulation), thus, the generalization of the education and the control of the government over educational system was achieved, even if partially, with setting up the infrastructure.Adulhamid II, understanding the education as a functional means, considered the concept of education as an institution through which he could have reproduced and strengtherned his power. It is because of this reason that the education was worked up into one of the means that was referred frequently to promote the official ideology.When Abdulhamid II ascended to the throne, in Otoman Empire, there were 4 high schools, 4 teachers? schools, 253 intermediary schools, 18.490 children?s schools and 1 private school. Towards the end of the Abdulhamid II?s Period, the number of schools in the country reached to 619 intermediary, 109 preparatory, 32 teachers? schools, and about 5000 primary schools.In Abdulhamid II?s Period, besides other educational institutions, the military intermediary schools were also considered important, and in a geography extending from İstanbul to Manastır and Syria twenty eight military intermediary schools in total were included into the educational system. The educational system and educational materials, which can be considered as modern for its period, were put into practice in these schools. However, Abdulhamid who did very assertive moves in modernization of education, on the contrary to the preparatory architectural, could not have redesigned the architectural topology of the military intermediary schools in the repertoire of XIX Century school architectural, and, it should not be overlooked that, in our history of education, the military intermediary schools made their presence felt with their educational models they applied, but, not with their architectural ones.