Kentsel açık mekanlarda yapay su elemanı tasarım ilkelerinin mekansal algı ve çevre psikolojisi bağlamında irdelenmesi: Üsküdar Belediye Meydanı örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı; kentsel açık mekanlarda yer alan önemli tasarım öğelerinden biri olan su elemanlarının mekansal algı açısından önemini, mekan organizasyonundaki yerini, mekan kalitesini arttırmadaki etkisini ve mekan kullanıcıları üzerinde bıraktığı psikolojik etkileri vurgulamaktır. Su elemanlarının kullanıcılar üzerinde oluşturduğu görsel, işitsel ve psikolojik etkiler doğrultusunda içinde bulunduğu mekanın konforunu ve kullanım yoğunluğunu arttırdığı açıktır, ancak günümüzde su elemanları mekan kurgusu içindeki önemini kaybetmektedir. Bu bağlamda, mekan karakterini doğrudan etkileyen su elemanlarının öneminin irdelenmesi, çalışmanın başlıca hedefi olmaktadır.Çalışma sınırları dahilinde; mekansal algı ve çevre psikolojisi kuramları bağlamında belli büyüklük ve biçimlere sahip olan su elemanları incelenmekte olup büyük ölçekli yeşil alanlarda yer alan su elemanları ile deniz, akarsu, göl vb. gibi doğal su elemanları çalışma kapsamı dışında tutulmaktadır.Toplam beş bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde; çalışma konusu, amacı, kapsamı ve yöntemi belirtilmiştir. İkinci bölümde, mekan kavramı ve kentsel mekan/kentsel açık mekan kavramlarına değinilmiş, kentsel açık mekan-insan ilişkisi yorumlanmıştır. Üçüncü bölümde, kentsel mekanların kalitesini arttıran ve mekanların algılanması, hatırlanması, yaşaması ve kullanılmasında görev üstlenen su elemanlarının önemi, kullanılma nedenleri ve biçimleri, çevresel etkileri ve tasarım ilkelerine değinilmiştir. Dördüncü bölümde, önceki iki bölümde incelenen parametrelerin sorgulanması amacıyla, seçilen bir örnek alan üzerinde anket çalışması yapılmış ve sonuçları değerlendirilmiştir. Beşinci ve son bölümde ise, sonuç ve değerlendirmeler yapılmıştır.Araştırma örneği olarak, merkez özelliği gösteren ve yoğun kullanım alanı olarak tanımlanan Üsküdar ilçesi Belediye Meydanı seçilmiştir. Meydanda yer alan fıskiyeli havuz, çeşitli çevresel etkiler ile kullanıcıları kendine çekmekte ve mekan içinde odak noktası oluşturmaktadır. Bu bağlamda, kullanıcıların su elemanını nasıl algıladığı ve yorumladığı, gözlem ve anket yöntemleriyle sorgulanmıştır. Yapılan anket çalışması ve gözlemler sonucunda; su elemanı ve meydanın, içinde bulunduğu kentsel çevre içinde önemli bir referans noktası olduğu, su elemanının kullanıcılar açısından özellikle dinlendirici ve serinletici işlevsel niteliklere sahip olduğu ancak görsel açıdan orta seviye estetik niteliklere sahip olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

The purpose of this study to emphasize water elements as a major design item in urban spaces, and their important role on spatial perception, space availability in the organization, improve the quality of space and the psychological effects left over the efficient users of space. It is certain that water elements create visual, auditory and psychological effects on users, and highly increase the comfort and the use intensity of the public space; but they are loosing the importance through space organization at the present. In this context, to explore the importance of the water elements which affects the character of the urban spaces, is the major aim of the study.Working within limits and through spatial perception and theories of environmental psychology, water elements with a certain size and shape are examined and water features through large-scale green areas and natural water features (like sea, streams and lakes) are out of the study case.This study contains totally five sections; in the first section, the subject, the aim of the study, the scope and the methods has been represented. In the second section, the concept of space and urban open spaces and the relationship between open spaces and humans has been interpreted. In the third section; increase the quality of urban space and place to detect, remember, live and undertake tasks in the utilization of the water element importance, causes and manner of use, environmental impact and design principles are addressed. The fourth section, the parameters examined in the previous two sections for the purpose of the query, the selected area of a sample survey on the work and the results were reviewed. In the fifth and last section, results and assessments were represented.As a field work and an example of the research, the central feature and the intense usage of land identified, Üsküdar, the square of the city hall was selected. The square with the fountain pool, a variety of users attracted to the environmental impact and the space identified as an important focal point. In this context, how users perceive and interpret the elements of water have been questioned by observation and survey methods. Through the results of the survey and observation study; the water element and the square are both important reference point in the urban environment. Also, for the users of the space and water element, functional properties like calming and refreshing are much important; but the visual and aesthetic properties are on the medium level.