Marmaray Projesi kapsamında gerçekleştirilen hidrografik ölçmeler

Abstract

Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrili olup, yaklaşık 900 km²'yi geçen göllere, 7000 km'yi gecen kıyılara, yaklaşık 1200 adet gölet ve baraja sahip bulunmaktadır. Deniz projelerinin arttığı bu dönemde hidrografik ölçmeler değer kazanmıştır. Hidrografi; denizler, nehirler ve diğer sular ile bunları çevreleyen kıyı şeridindeki seyir emniyeti ve kolaylığı için bilinmesi gereken bütün temel unsurları ölçen, inceleyen ve bunları denizcilerin kullanmalarına elverişli bir şekilde yayınlayan bilim dalıdır (BKK, 1973). Ülkemizdeki tersane, tüp geçit inşaatları gibi mühendislik projelerinde aktif olarak hidrografik ölçmeler yapılmaktadır. Bunun dışında akıntı modellemesi, dalga boyu tespiti, deniz kirliliği, atık su deniz deşarjı, doğalgaz ve su boru hatları gibi birçok çalışmada çeşitli ölçümler yapılmaktadır.Ölçüm aletlerinin senkronize bir şekilde kullanılarak hidrografik ölçme yapılması ve sonuçların test edilmesi oldukça zordur. Gerekli hassasiyetin yakalanabilmesi için deniz tabanı, derinliği ve su özellikleri gibi birçok unsur göz önünde bulundurulmalıdır.Bu çalışmada amaçlanan; İstanbul Boğazı Marmaray Projesi çalışma bölgesinde yapılan hidrografik ölçme ham verilerinin ve sonuçlarının hassas bir şekilde elde edilmesidir. Çalışmalar yüksek akıntı hızına sahip ve dip topografyasının çok engebeli olduğu bir bölgede yapılmıştır.Çalışma bölgesinde sonar, akıntı hızı ve batimetri ölçümleri yapılmıştır. Bu ölçmelerde sonuçlara etki eden faktörler belirlenmiş ve hassasiyetleri araştırılmıştır. Tüm ölçüm çalışmalarının öncesinde ve sonrasında yapılan işlemler anlatılmıştır. Kurulum, ölçüm ve değerlendirme aşamalarında önemli adımlar belirlenmiştir. Batimetri ölçümlerine etki eden ses hızı ölçümleri farklı saat ve günlerde yapılarak kendi aralarında ve ölçüme etkisi konusunda karşılaştırılmıştır.Sonuç olarak; İstanbul Boğazı çalışma bölgesinde yapılan hidrografik ölçmelerde ölçüm öncesi ve sonrası yapılan adımlar incelenmiş, istenilen hassasiyetlerin elde edilebilmesi için yapılması gerekenler anlatılmıştır. Çalışma bölgesinde aynı konumda ama farklı saatte yapılan ölçümlerin sonuçlarının değiştiği görülmüştür.Anahtar kelimeler: Hidrografik ölçmeler, batimetrik ölçüm, İstanbul Boğazı, akıntı hızı, sonar, ses hızı ölçümü.

Our country has got lakes approximate over than 900 km2 as per area, coasts over than 7000 km as per length, barrages, bonds about 1200 pieces and also is surrounded with seas of its three side. The hydrographic surveys are gained value because of increasing marine projects. Hydrography is a science that surveys and examines all the necessary basic items and issues these basic items practical using by mariners for cruising safety and easiness at the seas, rivers and other water sources together with surrounding these coastlines (BKK, 1973). In our country, within engineering projects such as shipyard, tube constructions etc., hydrographic surveys are performed actively. Other than this, in various studies such as current modeling, wave height computation, sea pollution, waste water sea discharging, natural gas and water pipe lines, various surveys are also carried out.Hydrographic survey application with synchronized using of all related equipments and testing of results are considerably difficult. For necessary accuracy, many components such as sea bed, sea depth and sea water conditions have to be considered.The purpose of this study is accurate obtaining of committed hydrographic survey raw datas and results at the working region of Marmaray Project at Bosphorus Strait. The studies were performed at the region which has got high surface current and rough sea bed topography.At the working region; the sonar, current velocity and bathymetric surveys were performed. In these surveys; factors which effect the results, were determined and their accuracies were seeked. Before and after all related surveys, performed processes were explained. The basic steps were clarified during installation, survey and processing operations. Sound velocity surveys which affect the bathymetric survey results directly, were performed at different times and were compared each other and regarding the effects to the survey.As a result; performed hydrographic surveys at the Bosphorus Strait, the steps was analyzed before and after surveys and for obtaining accuracies, the necessities was explained. At the working region, changing of survey results which were performed at the same position but different hours was appeared.Keywords: Hydrographic surveys, bathymetric survey, Bosphorus Strait, current velocity, sonar, sound velocity survey.