Marmara bölgesi`nde düşey yerkabuğu hareketlerinin bağıl gravite ve GPS ölçüleri ile belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, sürekli deprem aktivitelerinin meydana geldiği bir bölge olan Marmara Bölgesi'nde bağıl gravite ve GPS (Global Positioning System) ölçme yöntemleri kullanılarak; düşey yerkabuğu hareketlerinin belirlenmesi ve düşey deformasyonlar ile ilişkili yerkabuğu altındaki kütle ve yoğunluk değişimlerine ilişkin bilgilerin sağlanması amaçlanmıştır.Bu amaç doğrultusunda uygulama için, 24 noktadan oluşan Marmara Bölgesi Gravite Ağı kullanılmıştır. 2 adet Scintrex CG-5 model (76-79) bağıl gravite ölçerle 2006 ? 2010 yılları arasında ölçülen bu ağ aynı zamanda GPS ile de gözlenmiştir. Gerçekleştirilen gravite ölçüleri değerlendirilmiş ve jeodezik noktaların zamana bağlı gravite değişimleri belirlenmiştir. Gravite değişimlerinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığı deformasyon analizi ile ortaya konmuştur.Marmara Bölgesi'nde elde edilen gravite değişim hız alanı, bölgeninDoğuveBatı kısımlarında farklı iki karakteristik özellik göstermekte ve Marmara Doğu bölgesinde yer alan noktaların gravite hız değişimlerinin MarmaraBatıya göre daha küçük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca 2009-2010 dönemlerinde, Bursa-Uludağ arasında tesis edilen mutlak gravite kalibrasyon bazında gerçekleştirilen mutlak gravite verileri ile bağıl gravite ölçerlerin kalibrasyon parametreleri belirlenmiş ve gravite ölçerlerin ölçek parametrelerin istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır.GPS ölçülerinden elde edilen düşey hız alanı ile bağıl gravite ölçülerinden elde edilen gravite değişim hız alanları karşılaştırılmıştır. Bölgenin heriki kesiminde istatistiksel olarak anlamlı gravite değişimi olan noktalarda anlamlı düşey deformasyonlar yüzeyde görülmemektedir ve bölgede oluşan anlamlı gravite değişimlerinin yerkabuğundaki yoğunluk değişimlerinden kaynaklandığı ve bu değişimin kabuk kalınlığına bağlı olarak yüzeyde anlamlı olarak belirlenebilecek bir yüzey deformasyonu üretmediği sonucuna varılmıştır.

The aim of this study is to determine the vertical crustal movements and to provide information about the changes in mass and density related to vertical deformation, by using the relative gravimetry and GPS in Marmara Region which is a tectonically active zone.In order to determine the vertical crustal movements in the region, relative gravity and GPS measurements which are carried out between 2006-2010 in Marmara Gravity Network. The network consists of 24 gravity sites and the gravity surveys are carried out by using two Scintrex CG-5 model gravimeters. The gravity measurements are evaluated and time-depended change in gravity is determined. The significant changes in gravity are determined by deformation analysis.The velocity fields of the western and eastern parts of Marmara Region show different characteristics; the magnitude of velocities of the sites in the eastern part are smaller than the western part?s. Also, the calibration parameters of the relative gravimeters are determined by the absolute and relative surveys in Bursa-Uludağ gravity calibration base line, and the parameters are found to be statistically significant.The heigth velocity field determined by GPS, and the gravity velocity field are compared. The sites that have significant gravity changes have not significant changes in height. It can be concluded that, the gravity changes are caused by the density changes in the crust and not resulting a surface deformation due to the thickness of the crust.