Kapadokya bölgesi kaya oyma yapı sorunları ve çözüm önerileri

Abstract

Kapadokya, doğa ve tarihin kimi zaman doğal yollarla; kimi zaman da insanların müdahalesiyle bütünleştiği bir bölgedir. Bu bölge, yüzyıllar boyunca oluşmuş ve oluşumu devam eden peri bacalarının yanında; insan eliyle yapılan kaya oyma yapılarla hala değişmektedir. Bölgedeki değişim sırasında gerekli tedbirler alınmadığı için özellikle kaya oyma yapılar yok olmakta veya yok olma sürecine girmektedir. Bu tez, Türkiye ve dünya mirasında çok önemli yeri olan bu bölgedeki kaya oyma yapı sorunlarının önceden tespit edilip, sorunları çözmek için önerilerin geliştirilmesiyle, bu kültürel mirasın yok olmasının önlenebileceği düşünülerek hazırlanmıştır.Tezin birinci bölümünde kaya oyma yapılar üzerine yapılan çalışmalar açıklanarak literatür özeti oluşturulmuş ve tezin amacı, kapsamı, kabul edilen varsayımlar ve tez yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde; Kapadokya Bölgesi'nin tarihi, iklimi, bitki örtüsü, jeolojik özelliklerinden stratigrafisi ve fay sistemi açıklanmış böylece çalışma alanının geneli hakkında bilgi sunulmuştur.Üçüncü bölümde; Kapadokya Bölgesi geleneksel yapı türleri açıklanmış, kaya oyma yapılar için yeni bir sınıflandırma oluşturulmuştur. Tez kapsamında incelenen kaya oyma tekniğiyle oluşturulan Malta Haçlı Kilise, Ortahisar Kalesi, Mazı Yeraltı Şehri, Bahçeli Köyü konut ve depo yapısı hakkında genel bilgiler paylaşılmıştır.Dördüncü bölümde; Kapadokya Bölgesi kaya oyma yapılarında görülen hasarları analiz etmek için kaya hasarları araştırılmış, incelenen kaya oyma yapılarda mevcut hasarlar yapıların plan, kesit ve görünüşleri üzerine işlenmiştir. Beşinci bölümde; tez kapsamında incelenen yapılarda yaz ve kış dönemlerinde yerinde yapılan tahribatsız ölçümler ve alınan malzeme örneklerinde laboratuvarda yapılan çeşitli deneyler ile malzemelerin fiziksel, mekanik, kimyasal, petrografik ve mineralojik özellikleri saptanmıştır. Elde edilen veriler ile genel bir değerlendirme yapılıp farklı özelliklerin birbiri ile ilişkileri ortaya konmuştur.En son bölümde ise kaya oyma yapı malzemelerinin fiziksel, mekanik, kimyasal, petrografik ve mineralojik özelliklerinden elde edilen genel sonuçlar paylaşılmış bu sonuçlar neticesinde kaya oyma yapı sorunlarını gidermek için öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Kapadokya Kaya Oyma Yapı Sorunları, Malta Haçlı Kilise, Ortahisar Kalesi, Mazı Yeraltı Şehri, Bahçeli Köyü Konut ve Depo Yapısı, Kaya Malzemesinin Fiziksel-Mekanik-Kimyasal-Petrografik ve Mineralojik Özellikleri

Cappadocia is a region where nature and history is integrated with nature and man-made intervenience. This region is being changed with fairy chimneys formed over centuries that still continue formation along with the man-made rock carvings. Because necessary measures were not taken during this change, especially the man-made architecture started to disappear. This thesis is prepared with the thought of preserving the rock-cut structures that has very important place in the cultural heritage of the World and Turkey by assessment of the problems and suggestions to encounter these problems. In the first chapter consists of the literature review explaining the previous studies about rock-cut structures and defining the aim, scope, hypothesis and the methodology of the study.In the second chapter; history, climate, flora, stratigraphy and fault system of geological aspects of Cappadocia region has explained. Thus, general information about the region has presented.In chapter three; traditional building types of Cappadocia region is explained and a new classification of the rock-cut building types is formed. General information about the investigated Malta Hacli Church, Ortahisar Castle, Mazi Underground City, a dwelling and storehouse of Bahceli Village shared.In the fourth chapter; in order to analyze damages of the rock-cut structures of Cappadocia Region, the deterioration of the rock material has been researched and damage types on the structure is applied on the plan, section and elevation of the structures.In chapter five; through applied in-situ tests in winter and summer, and laboratory tests on samples, the physical, mechanical, chemical, petrographic and mineralogical characteristics of the material is assessed. A common evaluation of the data obtained from tests is developed and relationships between different material features are ascertained. In the final chapter, an overall conclusion obtained from the physical, mechanical, chemical, petrographic and mineralogical characteristics is shared and suggestions to overcome the problems of rock-cut structures are made.Keywords: Problems of Cappadocia Rock-Cut Structures, Malta Hacli Church, Ortahisar Castle, Mazi Underground City, Dwelling and Storehouse of Bahceli Village, Physical-Mechanical-Chemical-Petrographic and Mineralogical Characteristics of Rock Material