Tarihi Cittaslow yerleşimlerinde kentsel ve mimari koruma ilkeleri

Abstract

Küreselleşmenin getirdiği hız ve tüketim odaklı hayat tarzına bir tepki olarak ortaya çıkan görüşlerden biri de, Uluslararası Cittaslow Hareketi'dir. 1999 yılında Orvieto-İtalya'da kurulan Uluslararası Cittaslow Birliği'nin benimsediği bu hareket, nüfusu 50.000'den az olan küçük yerleşimlerin yerel değerlerini koruyarak ve sürdürerek, yaşam kalitelerini arttırmayı hedefleyen çok boyutlu bir yerel yönetim programı sunmaktadır.Küreselleşme, yaşamın her alanında olduğu gibi tarihi kentler ve onların korunması bağlamında da hız ve tüketim odaklı yaklaşımlar yaratmakta, bu durum da günümüzde hala yerel ve geleneksel değerlerini sürdüren küçük kentsel yerleşimlerin hızla yıpranmasına neden olmaktadır. Bu hızlı değişimin yarattığı etkilere karşı, UNESCO, ICOMOS ve COE gibi uluslararası kuruluşların ortaya koyduğu koruma belgeleri büyük önem taşımaktadır.Bu tez çalışmasının hipotezine göre, küreselleşmenin etkilerine karşı geliştirdikleri yaklaşımlar ile özlerinde birbirleri ile benzeştikleri ve birbirlerini destekledikleri öne sürülen, iki farklı konu alanı olan küçük tarihi kentsel yerleşimler özelinde kentsel koruma ile Uluslararası Cittaslow Hareketi incelenmiştir.İlk olarak, küçük tarihi kentsel yerleşimlerin korunması ile ilgili bu yerleşimlerin oluşumları, özellikleri ve günümüz koruma sorunları belirlenmiş; bu bağlamda, Venedik Tüzüğü'nden günümüze, küçük tarihi kentsel yerleşimlerin korunması ile doğrudan ya da dolaylı ilgili uluslararası koruma belgeleri tespit edilmiştir. Bu bölümün sonucunda, belirlenen koruma belgeleri referans alınarak, küçük tarihi kentsel yerleşimlerin korunması için bir sınıflandırma önerilmiş ve bu sınıflandırma altında ilkeler sunulmuştur. İkinci sırada, Uluslararası Cittaslow Hareketi ile ilgili, bu harekete öncü ve esin kaynağı olan Yavaşlık ve Slow Food (Yavaş Yemek) hareketleri hakkında bilgi verilmiş; ardından Cittaslow Hareketi'nin tanımı, felsefesi, amacı, tarihçesi ve gelişim süreci belirtilmiştir. Uluslararası Cittaslow Birliği'nin oluşturduğu tüzük ve bu tüzüğe dayanan üyelik şartları da ayrıntılı olarak sunulmuştur. Ardından, İtalya'dan dört kurucu kent ile Türkiye'den üye 9 kent (çalışmaya başlanılan 2013 yılı baz alınarak) üzerinden Cittaslow yerleşimlerinin özellikleri ve Cittaslow sürecinde gerçekleştirdikleri projeler ve eylemler ortaya konulmuştur.Üçüncü adımda ise, küçük tarihi kentsel yerleşimlerin korunması ile Uluslararası Cittaslow Hareketi'nin, küreselleşmenin etkileri karşısında geliştirdiği yöntemler birbirleri ile karşılaştırılmış, sentezlenmiş ve özünde benzer çıkarımları paylaşan iki farklı yaklaşımın örtüşen yanları saptanmıştır. Sonuç olarak, bu iki olgunun kesişim kümesini oluşturan Cittaslow fikrini benimsemiş/benimseyecek olan küçük tarihi kentlerde tarihi, kültürel ve doğal değerlerin korunması üzerine ilkeler önerilmiştir.Özellikle tarihi Cittaslow yerleşimlerinde, hem Cittaslow Hareketi'nin özünü daha iyi anlatmak ve pekiştirmek hem de yerel değerleri korumak ve sürdürmek için kentsel alanlarda yapılan uygulamaların aynı amaç ve çerçevede şekillendirilmesi önemlidir. Bu tez çalışması da, böyle bir yöntem kullanılarak oluşturulmuştur.

One of the idea as a response to the speed and consumption focused life style emerged from globalisation, is International Cittaslow Movement. This movement which is embraced by International Cittaslow Association founded in 1999 in Orvieto-Italy introduces multi-dimensional local administration programme which targets increasing the quality of life by protecting and sustaining the local values of small settlements with the population of less than 50.000.Globalisation creates speed and consumption focused perceptions on every fields of life as much as historic cities and their conservation approach. This situation brings rapid decay on small historic urban settlements which still maintain their local and traditional values. Moreover, the conservation documents introduced against the influences of these rapid changes on historic cities by the international organizations such as UNESCO, ICOMOS and COE have important roles in urban and architectural conservation field.The hypothesis of this study argues that small historic urban settlements conservation and International Cittaslow Movement are in accord with and supporting each other with their similar views developed against the influences of globalization. Therefore, in this study, both are analysed first independently, later simultaneously.First of all, in terms of the small historic urban settlements conservation, the formation, characteristics and recent conservation problems of small historic urban settlements are defined. On that note, international conservation documents starting from Venice Charter are analysed. As a result of this chapter, due to these documents taken as references, a classification about small urban settlements conservation are set and principles are introduced under the titles of this classification. Secondly, in terms of International Cittaslow Movement, as being pioneer to Cittaslow idea, Slow Movement and Slow Food are enlightened; the definition, philosophy, aim, history and development process of Cittaslow Movement are defined and the Charter of International Cittaslow Association and its membership procedure are presented. Afterwards, the four founding settlements from Italy and nine member settlements from Turkey (based on 2013 which is the starting year of this study) are analysed according to their characteristics, their Cittaslow projects and actions. Thirdly, the methods developed against the influences of globalization of small historic urban settlements conservation and International Cittaslow Movement are compared with each other, synthesised and the overlapping sides of both approaches are defined. As a result, in terms of intersection of both fields, the principles on conservation of cultural and natural values of small historic urban settlements which embrace/will embrace Cittaslow Movement are proposed.Especially in historic Cittaslow settlements, it is important that the actions realised in urban areas are shaped in the same target and frame for both defining and understanding the essence of Cittaslow Movement better and protecting and sustaining local values properly. That's why, this study is formed by using this kind of method.