Akıllı şehir olgusunu değerlendirme yaklaşımında yerel boyut

Abstract

Zaman içerisinde hızla gelişen kentleşme oranı ve çoğalan tüketim unsurları; kentsel çevre, doğal çevre ve enerji sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Büyük bir hızla gelişen teknoloji ise kentsel yaşam ve kentsel tasarım sürecine yenilikler getirmiş, 1990 sonrası ortaya çıkan `Yeni Şehircilik Akımı` ve beraberinde gelişen `Ekolojik Kentler`, `Yeşil Kentler`, `Dirençli Kentler`, `Düşük Karbon Kentler`, `Yeşil Kentler` gibi yeni kent vizyonlarının şekillenmesi de bu bağlamda olmuştur.Mevcut kent dokusunda öngördüğü uygulamaların yanı sıra, yeni kurulan şehirlerin birçoğunda, yukarıda ifade edilen çeşitli planlama yaklaşımları içinde, kapsayıcı olma ve bütüncüllük iddiası ile `Akıllı Şehir (Smart City)` yaklaşımının öne çıktığı görülmektedir. Günümüzde kesinleşmiş bir tanımı bulunmamakla birlikte akıllı şehirler; sınırlı kaynaklarını daha etkin ve verimli kullanan, akıllı çözümler üretmek için bilgi ve iletişim teknolojilerine yatırım yapan, yapılan yatırımlar sonucu tasarruf elde eden, böylece sağladığı hizmet ve yaşam kalitesini maksimum verimlilik sağlayacak şekilde mekansal planlama süreçlerini de bütüncül şekilde yeniden yapılandıran, doğada bıraktığı karbon ayak izini azaltan ve tüm bunları yaparken yenilikçi ve sürdürülebilir gelişime yatırım yapan şehirler olarak tanımlanmaktadır.Birçok faktörü içinde barındıran akıllı şehir kavramının günümüzde ağırlıklı olarak teknolojik gelişme ve yeniliklerin kentsel yaşama aktarılması olarak değerlendirilerek kentsel rekabetin bir öznesi haline gelmesi çalışmanın çıkış noktası olmuştur. Bu tez çalışmasında,kavramın temelinde üç farklı uygulama alanının tespiti yapılmış `mevcut şehirlerdeki uygulamalar`, `akıllı yeni yerleşmeler için stratejiler `ve `kentteki tanımsız ve atıl alanların dönüştürülmesi` şeklindeki kategorilerde kavramın açıklayıcı unsurları olan akıllı ekonomi, akıllı insan, akıllı yönetişim, akıllı ulaşım, akıllı çevre, akıllı yaşam ifadelerinin ne şekilde ele alındığı, ve bu kapsamda ortaya konulan politika, uygulama ve stratejiler detaylı olarak araştırılmıştır. Akıllı şehirlerin; standartlaştırma, kentsel rekabet, puanlama, karşılaştırma ve kent sıralamalarına indirgendiği bir anlamsal dönüşüm süreci ortaya çıkarılarak, bu değişim ve dönüşüm kent sıralamaları üzerinden sorgulanmıştır. Belli kavramlar etrafında standart puanlamalar yapılarak ortaya konulan akıllı şehir sıralamalarında, yere özgü tavırda var olan kentsel aklın ve yere has olan niteliklerin göz ardı edilmesi ve akıllı şehirlerin teknoloji odaklı şehirler olarak algılanması durumu ortaya konulmuştur. Bununla birlikte; kente özgü yerel mimari özellikler, iklimsel ve coğrafi veriler, bölgesel kaynaklar, sosyokültürel süreçler, kentsel ve mekansal yaşam kalitesi, şehrin çok yönlü oluşum ve işleyiş dinamiklerinin akıllı şehir süreçleri ile ne şekilde birleştirilebileceği üzerinde durulmuştur.Alan çalışması kapsamında bu tespitler doğrultusunda varsayımlar karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada akıllı şehir kavramının mekansal biçimlenme boyutunu yansıtan `akıllı çevre` bileşenleri ele alınmış, bu çerçevede yere özgü niteliklerin ortaya çıkarılması ve `akıllı şehir` süreçleri ile bütünleşmesi sorgulanmıştır. Çok ölçütlü karar destek sistemlerinden olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemiyle ele alınan mevcut ölçütlerle yerel potansiyeli ve buna yönelik verileri temsil eden şehir sıralamalarında satır aralarında faktörlerin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Tez çalışması sonuçlarından hareketle, kavrama yönelik yeni bakış açıları ve uygulama biçimleri kazandırılması hedeflenmiş, mevcut bakış açılarına dayalı uygulama biçimlerinin, yerel niteliklerden beslenen parametreler ile bütünleştirilmesinin önemi ifade edilmiştir.

`Smart City` approach become popular and have come to the forefront in particularly newly established cities as a new concept. Diminishing natural resources, environmental pollution, global climate change on the one hand and the increase in demand for services, the lack of service supply of local governments, the increase of population and urbanization on the other hand gave momentum to the idea of intelligent urbanization involving smart approaches to create economically, socially and environmentally sustainable cities which paved the way the emergence of `Smart City`approach. Smart city approach refers to the cities is investing in information and communication technologies to produce intelligent solutions that use limited resources more efficiently and effectively which enable them to implement holistic spatial planning process to provide maximum quality of service and quality of life.The study revealed that concept of `smart city` is considered to great extent as the implementation of new technologies and innovations in to urban life. It has been observed that the user-space-nature relations and functionality of the city services are left in the background and cities rather considers the concept as a ground for competition without paying attention whether the concept enables them to find appropriate solutions to the emerging problems and smart transformations process.In this thesis, firstly the city visions that emerged along with developing technologies is examined. In the following sections, a comprehensive analysis of the smart city concept, components of the `smart city` and assessment methodology of smart cities will be highlighted. At the basis of the study framework, three different application areas have been identified as follows: existing urban applications, strategies for new smart settlements and transformation of blank and inactive areas in the cities. Smart cities are the expression of seeking sustainable city solutions with the help of developing technologies in the face of rapid urban growth through the increase of population, acceleration of urbanization and exhausted resources. The research carried out within the scope of the thesis revealed that the smart city concept is regarded mostly as a standardized approach and reduced to urban competition, scoring, comparison and city rankings. The research highlighted the fact that smart city rankings revealed by utilization of merely standard scoring around certain concepts disregard mostly city specific collective mind and location specific attitudes which led to perception of the concept as technology-driven cities. Along with that, the study shed light on the issue of combination of the smart city concept with the urban-specific embedded codes including climatic and geographic data, regional resources, sociocultural processes, urban and spatial quality of life, multi-faceted formation and operation dynamics of the city.Within the scope of the field study, assumptions were evaluated comparatively according to the abovementioned findings. Smart environment concept and its components reflecting the spatial configuration dimension of the smart city concept have been also discussed. In this context, the role of smart city concept in exploring the field specific characteristics has been further examined.Multi-criteria decision support system, Analytic Hierarchy Process (AHS is known as a useful method for decision making in the presence of multiple criteria and used in this study compare and rank of outputs of the questionnaires. Parameters reflecting site-specific characteristics and conventional smart city measurement parameters have been analyzed with the help of AHS methodology. The study revealed that parameters proposed in the study which anticipates the more efficient utilization of site-specific parameters in the axis of urban wisdom seems to be more important than other parameters. On the other hand, it is also observed that the existing parameters, which are utilized in the measurement of urban wisdom are insufficient.Based on these results, the study proposed new perspectives and application forms towards smart city concept. It is emphasized that the application format of the smart city concept based on current perspectives need to be integrated with parameters involving local and site-specific characteristics.