20.yüzyıldan günümüze mimarlığın biçimlenişinin retinal ve duyumsal sanatlar üzerinden irdelenmesi

Abstract

Aydınlanma ile başlayan dünya değişimi, sanayi devrimi, kapitalizm, dünya savaşları, devrimler ve diğer birçok olay 20. yüzyılın politik tarihini oluşturmuş ve sosyal düzenini kurgulamıştır. İmparatorluklar ve totaliter rejimler yerlerini devletlere ve çeşitli erk yönetimlerine teslim etmiştir. Bilimde ise kuantum teoremi ve görelilik kuramı yeni bir yön çizmiş; edebiyatta, felsefede ve siyasette tüm bu değişimler soyutlama kavramıyla sanatın ve mimarlığın içinde kendine yeni bir yer bulmuştur. Düşünsel arka planlarına bakıldığında `hareket` kavramı gibi siyasette, bilimde ve sanatta ortaya çıkan yeni fikirlerin toplumsal olaylarla kuramsal çerçevede ve uygulamalar üzerinde etkilerinin ortaya çıktığı görülmüştür. Resimde ortaya çıkan yeni biçimlerin üçüncü boyutta mekansallaştırılmasını destekleyen söylemler kendi bağlamlarını yarattıkları edebiyatta, heykelde, performans sanatında ve bunların kaçınılmaz sonucu olarak mimarlıkta birbirini beslemiştir. Soyutlama kavramının açıklanmasıyla başlayan çalışma, retinal ve duyumsal sanatın `hareket` kavramıyla mekânsallaşmasına işaret etmektedir. Resim sanatında hareketin espası, heykel sanatında hareketin ve bedenin birlikteliğinden doğan ortak mekansallık ve beden sanatındaki nesneleşen beden hareketinin kendisine ve katılımcı-öznesine yarattığı mekan karşılaştırılmalı olarak aktarılmıştır. Hareket ve mekan kavramlarına çeşitli yorumlamalar getiren dönemin sanatçıları döneminin mimar-öznesini etkilemiştir. Geçmiş yüzyılda retinal sanatın şekillendirdiği mimari tasarım tartışmaları göz önündeyken, 21. yüzyıl duyumsal sanatın izlerinin sürdüğü yeni bir mimari tasarım ortamı yaratmıştır.Anahtar kelimeler: retinal ve duyumsal sanat, soyut resim sanatı, soyut heykel sanatı, beden sanatı, sanat ve mekan

The world change, industrial revolution, capitalism, world wars, revolutions and the other events with enlightenment formed the political history of the 20th century and constituted the social order. Empires and totalitarian regimes have been handed over to states and various ruling administrations. In science, quantum theorem and relativity theory have followed a new direction; all these changes in literature, philosophy and politics have found a new place in art and architecture with the concept of abstraction. Looked at the intellectual backgrounds as the `motion` concept, it has been seen that the effects of the new ideas that emerged in politics, science and art on the theoretical framework and practices have emerged. The discourses supporting the spatialization of the new forms in the third dimension in the painting art have fed each other in architecture as a result of their own contexts, in literature, in sculpture, in performance art and as the inevitable consequence of these.This thesis, which started with the explanation of the concept of abstraction, points to the spatialization of retinal art and sensory art with the concept of `motion`. The `spacing` of the `motion` in the painting art, the sculpture art in the body's motion art, common spatiality and objectified body motion in the performance art itself and the participant-subject created by the venue is transferred.The artists of the period, which made various interpretations to the concepts of motion and space, influenced many subjects-architects. While the architectural design controversies that have been shaped by retinal art in the past century have been considered, 21th century created a new architectural design environment in which the traces of the sensory art.Keywords: retinal and sensual art, abstract painting art, abstract sculpture art, body art, art and space