Eyüpsultan semti sıbyan mektepleri ve yeniden işlevlendirilmesi: Rami Mehmet Paşa sıbyan mektebi örneği

Abstract

Osmanlı Dönemi sıbyan mektepleri, çocuklara Kur'an ve temel dini bilgiler eğitiminin verildiği bir eğitim kurumudur. Osmanlı Dönemi'nde çocuklara özel olarak üretilmiş bir yapı tipi olan sıbyan mektepleri, hem Osmanlı hem de Cumhuriyet Dönemi'nde gerçekleşen eğitim reformları ile birlikte özgün işlevinin kaybetmiştir. Yerleşim düzeni, konumu, mimari tasarım anlayışı ve malzeme tercihi yönünden kendine has özellikleri olan sıbyan mektebi, barındırdığı tarihi belge özelliği ile birlikte geçmiş, günümüz ve gelecekle bağımızı temsil eden korunması gerekli kültürel varlıktır. Eyüpsultan sınırları içerisinde günümüze ulaşan dokuz adet sıbyan mektebi bulunmaktadır. Tez kapsamında zaman içinde kullanım dışı kalan bu sıbyan mekteplerine, kültürel, ekonomik ve çevresel faktörlerinin yanı sıra mekteplerin mekansal özellikleri ve hacimsel kısıtlamaları göz önünde bulundurularak yeni işlev önerisi getirilmiştir. Bu sayede korunması gerekli kültür varlıkları gündelik yaşama dahil edilerek yaşatılması amaçlanmıştır.Eyüpsultan semtinde var olan sıbyan mektepleri ve onların yeniden işlevlendirilmesi konusunu ele alan bu çalışma altı bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde; çalışmanın literatür özeti yapılmış ve amacı açıklanarak, hipotezi oluşturulmuştur.İkinci bölümde; Eyüpsultan Semti tarihi ve fiziksel özellikleri açısından ele alınmış ve semtin Osmanlı Dönemi'nde eğitimdeki yerine değinilmiştir.Üçüncü bölümde; sıbyan mektebinin tanımı yapılarak mekteplerin idari sistemi, tarihsel gelişimi, yerleşim özellikleri ve mimari özellikleri incelenmiştir.Dördüncü bölümde; Eyüpsultan'da günümüze ulaşan dokuz mektebin literatür araştırması ve mevcut durum analizleri yapılmıştır. Günümüzde mevcut olmayan sıbyan mekteplerinin ise çeşitli kaynaklardan yararlanılarak isim ve yer tespiti yapılmış ve hakkında verilere ulaşılabilen mektepler ile ilgili bilgiler bir araya getirilmiştir. Ayrıca Eyüpsultan'da bulunan mekteplerin analiz çalışması yapılmıştır.Beşinci bölümde; yeniden işlevlendirme konusu irdelenmiş ve sıbyan mekteplerinin yeniden işlevlendirmesinde kriterler belirlenmiştir. Ayrıca Eyüpsultan'daki sıbyan mekteplerine belirlenen kriterler dahilinde yeni işlevler önerilmiştir.Altıncı bölümde; sıbyan mekteplerinin yeniden işlevledirmesi hakkında elde edilen sonuçlar doğrultusunda Rami Mehmet Paşa Sıbyan Mektebi değerlendirilip, projelendirilmiştir.

Ottoman era primary schools are educational institution give holy quran and basic religious education to children. Primary schools - a type of structure were producted especially for chidren at Ottoman Era, were lost genuine function with educational reforms at both Ottoman and Republic Eras. The primary scools those have specific features as layout, location, architectural design philosophy and material preference are cultural welths must be protected because they contain historical document characteristics and represent the boundary between past, modern-day and future. There are nine primary schools reached nowadays in Eyüpsultan borders. At scope of this thesis, there has been brought forward new function proposal to these remained inactive primary schools by time, by taking into consideration cultural, economical and enviromental factors and schools' spatial features and volumetric limitations. By this way, it has been aimed to keep alive of cultural welths under protection by putting them into daily living.This study that handles the subject of existing primary schools and refunctioning of primary schools at Eyüpsultan County, is made up of six sections.At first section; is made literature summary and formed hypothesis of study.At second section; Eyüpsultan district is evaluated about historical and phsycal features and district's educational place in Ottoman Era. At third section; is described of primary school's definiton and schools' administrative system, historical development process, site plan and architectural features are evaluated.At fourth section; the nine primary schools' at Eyüpsultan literature reviews and current situation analysis are done. Name and location determination are done of other schools which are unavaliable at the present time, benefitting from several resources and datas about avaliable of these schools are brought close together. Also detailed analysis study of all primary schools in Eyüpsultan is done.At fifth section; refunctioning subject is scrutinised and assets and criteria about refunctioning of primary schools are determined. Also new functions are proposed to primary schools at Eyüpsultan with these criteria.At sixth section; Rami Mehmet Paşa Primary School is evaluated and conceptualised as a case study in the direction of former results.