Kütahya Tavşanlı yerleşiminde geleneksel konut mimarisi ve koruma sorunları

Abstract

Bu çalışma; Kütahya ili, Tavşanlı ilçesinin fiziki, sosyal ve tarihsel değişimini, Tavşanlıkentinde yer alan geleneksel konut mimarisi örneklerinin belgelenmesini, gelenekselkent dokusunun ve geleneksel konut mimarisinin koruma sorunlarının tespit edilmesive sorunlara yönelik geliştirilen önerileri kapsamaktadır.Ege bölgesinde yer alan Tavşanlı ilçesi, bağlı olduğu Kütahya iline 44 km uzaklıkta,güneyde Adranos Çayı, kuzeyde Yaylacık Tepesi ile sınırlanmış düz ovalık bir alanda yeralmaktadır. Coğrafi bölgeler arasında bir eşik niteliğinde olan kent, tarih boyuncaticaretin geliştiği bir merkez olmuştur. Tavşanlı yerleşim tarihi, günümüzden 6000 yılöncesine Kalkolitik Döneme kadar uzanmaktadır. Tavşanlı merkezinde Selçuklu,Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminden kalma günümüze kadar ulaşabilmiş kültürmirası niteliğinde yapılar mevcuttur. Önemli maden yataklarına sahip olan ilçe, 1950'liyıllardan itibaren gelişen sanayileşme ile birlikte, geleneksel doku eski canlılığınıyitirmiştir. Bölgedeki yapıların günümüz yaşam koşullarına cevap verememesi,kullanıcıların terk etmesine bağlı ortaya çıkan koruma sorunları neticesindegünümüzde birçok yapı hızlı bir şekilde yok olmaktadır.xvBirinci bölümde çalışmanın amacı, kapsamı ve bu kapsam içinde yer alan konutlarüzerinde nasıl bir araştırma ve inceleme yöntemi izlendiği açıklanmaktadır.İkinci bölümde; Tavşanlı ilçesinin fiziksel, sosyal ve ekonomik yapısı ile kentin tarihselgelişimi incelenmiştir.Üçüncü bölümde; geleneksel yerleşim dokusununum özellikleri, dokuyu oluşturanmahalleler, yollar, anıtsal yapılar ve geleneksel konutlar değerlendirilerek ele alınmıştır.Kentsel sit alanı içerisinde gerçekleştirilen alan çalışması doğrultusunda gelenekselyapıların analizleri yapılarak günümüzdeki durumu tespit edilmiştir.Dördüncü bölümde; geleneksel kent dokusu içerisinde yer alan örnek konutlar elealınıp mimari özellikleri ve rölövelerine yer verilmiştir. Detaylı incelenen örnek konutlarve kentsel sit alanı içerisinde yer alan diğer özgün konutlar kapsamında Tavşanlıgeleneksel konut mimarisinin, plan ve cephe özellikleri, yapım tekniği ve malzemeözellikleri ile yapı elemanları incelenmiştir.Beşinci bölümde; Tavşanlı ilçesinde yapılan koruma çalışmaları, koruma kararları vekoruma amaçlı imar planları incelenerek irdelemeler yapılmıştır. Tavşanlı gelenekseldokusunun koruma sorunları tespit edilmiştir.Altıncı bölümde; geleneksel doku içerisinde tespit edilen koruma sorunlarına yönelikçevre ve tek yapı ölçeğinde öneriler geliştirilmek amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Tavşanlı, geleneksel mimari, ahşap karkas, koruma

This study includes , the research of the physical ,social and historical change ofTavşanlı which is a town of Kütahya province, documentation of traditional buildingexamples in Tavşanlı, determination of protection problems about traditional citysphysical features and building architecture and last but least, suggestions to solvethese problems.The town Tavşanlı is located at 44 km away from Kütahya province in a plain area,surrounded by River Adranos on the south and Yaylacık Mountains on the north. Thiscity which is a threshold between geographical regions, became a trade centerthroughout history. There are cultural heritage buildings from the periods of Selçuklu,Ottoman and early Republic in Tavşanlı which have survived until today. This city whichhas important mineral deposits, within industrilizations since 1950s lost its traditionalphysical features. Today lots of buildings have been disappearing very fast as a resultof protection problems, caused abandon of people because of not having suitableconditions to stand today.In chapter 1, study aims to explain which research method is being used throughoutthe buildings.xviiIn chapter 2, the physical, social and economical structure and historical developmentof Tavşanlı is investigated.In chapter 3; The characteristics of the traditional settlement pattern wereinvestigated by evaluating the neighborhoods, roads, monumental structures andtraditional houses which makes this pattern up. In the context of the field study whichwas carried out in the urban site by analyzing the traditional buildings, the currentsituation was determinedIn Chapter 4, Within the scope of exemplary residences and other unique residenceswithin the urban site, the plan and facade features, construction technique, materialfeatures and building elements of the Tavsanli traditional residential architecture wereexamined.In chapter 5, The conservation studies, conservation decisions and conservation planswhich were made in Tavsanli district have been examined. Conservation problems ofthe traditional pattern of Tavsanli have been identified.In chapter 6, It is aimed to develop suggestions on the environment and singlestructure scale for the conservation problems which were detected within traditionalpattern.Keywords: Tavsanli, traditional architecture, wooden carcass, protection