Cumhuriyet hükümetlerinin insangücü yetiştirme çalışmaları (1923-1939)

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, insangücünün nitelikli hale getirilerek top lumsal değişmelerin yönlendirici gücü olması için, Cumhuriyet Hükümetleri'nin programlarında yer alanlar ve programda yer almadığı halde insangücü yetiştirmeye yönelik olarak yapılan uygulamaların incelenmesi amaçlanmıştır. 1923-1939 yılları arasında görev yapan hükümetlerin program ve çalışmalarının incelenmesine yönelik olan bu araştırmada betimleme yöntemi kullanılmıştır. Ancak elde edilen tüm belgeler yerine problemin çözümüne yardımcı olanlar incelenmiştir. Lozan Antlaşması ile 1923 Temmuzunda siyasal bağımsızlığını kazanan Türkiye Cumhuriyeti Devleti, ekonomik bağımsızlığını da kazanma sürecinde karşılaştığı sorunları çözmek zorunda kalmıştır. Bu zorunluluk, Atatürk Devrimi'nin izleyeceği siyasal toplumsallaş ma politikalarının eğitime öncelik tanımasına neden olmuştur. Kuşkusuz eğitim, Kurtuluş Savaşı sonrasında ülkenin içinde bulunduğu yokluklar dikkate alındığında toplumsal değiş meyi sağlayacak tek öge değildir. Ancak, insangücünün nitelikli hale getirilmesi çalışmalarında başarılı olmak, toplumsal değiş meleri istenilen yönde hızlandırmada da başarılı olmak demek tir. Bu gerçekten hareketle Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nde eğitim ön plana alınmıştır. Cumhuriyet'in ilk yıllarında okuma-yazma oranı çok düşük olan halkı aydınlatarak, Atatürk ilkelerini benimsetme çalışma larına öncelik verilmiştir. Harf devrimi ve sonrasında açılan Mil let Mektepleri bu amaca yöneliktir. Bununla birlikte halkın, özellikle Türk köylüsünün üretime yönelik bakış açısını değiş tirmek, meslek okulları açarak bilgi ve becerilerini geliştirmek, güzel sanatlara yönelerek duyarlılık kazandırmak için 1923-11 1939 yılları arasında, konu ile ilgili olduğu saptanan 28 kanun çıkarılmıştır. Böylece hayatın her alanında aktif, ekonomik girişimde bulunma güç ve imkânına sahip, dünyanın nereye gittiğini kavrayan bir toplum yaratılmaya çalışılmıştır. Bu çalış maların başarıya ulaşmasını olumsuz etkileyen faktörlere rağ men, dönemin koşulları dikkate alındığında, sözkonusu yıllar arasında görev yapan hükümetlerin, gerek kalkınma hedefleri mize uygun bir eğitim politikasının oluşturulmasında, gerekse insangücünün nitelikli hale getirilmesi sürecinde ileriye yönelik adımlar attıkları görülmektedir.

Ill ABSTRACT Turkish goverments had programmes for qualifying the bare human force and use it as a driving force in social changes so, this research aims to study on these programmes by the help of to describe method. All the documentaries were not used but the ones were useful for solving the problem. Turkihs Republic become independent in 1923 by Lozanne agreement and then began to deal with the economical problems. This situation forced the governers of Turkey to focus on education before the political socialization policies. Obviously, education was not the only factor that could bring social changes if the difficult ecoonmical and social handicapes after the Indepence War were considered. Howe ver, to be successful in transferring bare force into a qualified one means achieving the necessary speed of chance in social changes. Based on this assumption, In Turkey education was high lighted. In the first period, a great emphasise was put on ille- teracy and people were tried to be illuminated by the light of Atatürk is princisles Alphabet change and Public Schools were aiming at this purpose. Moreover, between the years 1923-39 28 regulations were relased to direct people into professions or educate them. With this way, an effort was performed to create a society which was aware of the changes throught the world, active in every area of life and sure about it self to make economical attempts. Although the conditions were not suitable to achieve these aims if can be said that the goverments of this period were successful in creating a new education policy that was parallel to economical aims and changing bare human force into a qualified one.