Psikolojik danışma ve rehberlik alanında lisans öğrenimi gören son sınıf öğrencilerinin yeterliklerine ilişkin öznel değerlendirmeleri

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı, ülkemizde PDR programLarıııda. okuyan son sınıf öğrencilerinin, meslekî hazırlık yönünden r - -kendilerini ne derece yeterli gördüklerini saptamak ve bu yeterlik düzeylerinin bulundukları üniversite, cinsiyet, mezun olunan lise ve alanı tercih sıralamasına göre farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Araştırma, 1996-97 öğretim yılında üniversitelerimizde bulunan 16 tane PDR programına devam etmekte olan son sınıf öğrencilerini kapsamına almış, ancak bulgular ölçeği yanıtlayıp gönderen 10 programdan 308 öğrenciye dayandırılmıştır. Araştırmada veri toplamak üzere PDR meslek alanındaki görevlerden oluşan bir ölçek hazırlanmıştır. 9 alt görev alanında (PDR programlan geliştirme ve uygulama, Psikolojik Danışma, Oryantasyon, öğrencileri tanıma, Bilgi toplama ve yayma, Yerleştirme, Araştırma ve Değerlendirme, Müşavirlik, Çevre ve Veli ile İlişkiler) yazılan 68 görev ifadesinden oluşan ölçek, öğrencilerin her bir madde yönünden ne derece yeterli olduklarını belirtmelerine olanak veren 51i dereceleme ölçeği (Hiç - Az - Orta - Oldukça - Çok) olarak oluşturulmuştur, ölçek hazırlandıktan sonra uzman görüşleri ve ön denemelerle geliştirilmiş, ayrıca güvenirlik analizi (Cronbach Alfa) ve faktör analizine tabi tutulmuş ve tatmin edici değerler elde edilmiştir. Veriler üzerinde varyans analizi, `t` testi ve korelasyon teknikleri ile istatistiki çözümlemeler yapılmış ve en az.05 önem düzeyi belirlenmiştir.Elde edilen bulgular, ülkemizde PDR alanında lisans eğitimini bitirme aşamasına gelmiş son sınıf öğrencilerinin, meslekî yeterlik yönünden kendilerini `ortanın biraz üstünde yeterli` olarak gördüklerini ortaya koymuştur, öğrencilerin kendilerini yeterli gördükleri alt görev alanları açısından anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Buna göre, `bilgi __ yerme` ve `oryantasyon`, gibi daha az uzmanlık gerektiren görevlerde kendilerini daha yeterli bulurlarken; `psikolojik danışma` ve `müşjıvMiJsf, gibi alandaki kritik önemi olan görevlerde kendilerini `daha az yeterli` bulmaktadırlar. öğrencilerin mesleki yeterlilikleri cinsiyet, üniversite ve mezun olunan lise türü yönünden anlamlı bir fark ortaya koyarken, bu alanı tercih sıralamasına göre fark göstermemiştir. Cinsiyet açısından, ölçeğin tümünde öğrencilerin yeterlik düzeyi açısından erkekler lehine bir fark görülmekte, ancak bazı konu alanı ve maddelerde algılanan yeterlikler cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Üniversiteler açısından genel bir sonuç olarak Boğaziçi Üniversitesi öğrencileri, diğerlerine kıyasla kendilerini `en düşük`; Uludağ Üniversitesi öğrencileri `en yüksek` düzeyde yeterli görmektedirler. Lise türü açısından meslek lisesi öğrencileri, Genel Lise ve Anadolu Lisesi ile özel Lise öğrencilerine göre kendilerini daha yeterli olarak algılamaktadır, öğrencilerin üniversiteyi tercihte PDR alanını tercih sırasına göre yeterlik düzeyleri arasında, genel bir sonuç olarak, anlamlı bir fark görülmemiştir. Elde edilen bulgular, bu alanda programların incelenip geliştirilmesinin önemine ve bu alandaki öğrencilerin yetişme koşullarının niteliğinin yükseltilmesinin gereğine bir kez daha dikkat çekmektedir.

SUMMARY The aim of this research is to specify to what extent the senior students attending psychological counselling and guidance schemes in our country percive themselves sufficient in terms of vocational preparedness and to display whether these sufficiency levels vary with regard to their university, sex, high school and major graduated and choice enumeration or not. The research has covered all senior students attending 16 PCG schemes in our universities in the academic year of 1996-97, 0 however, the findings are based on 308 students out of 10 schemes who filled in and sent the scale. A scale consisting of positions in PCG vocational field has been developed in order to collect data in the research. Formed from 68 position names, a scale which was written in 9 sub -position fields (development and application of PCG schemes, psychological counselling, orientation, student recognition, collecting and publishing data, employment, research and assessment, counsultation, relations with environment and parents) has been formed from a 5 multichoice gradation (not at all, little, moderate (ly), quite, very) that enables the students point out to what extent they are sufficient in terms of each choice. After the scale had been formed, it was developed by expert views and pre-tests, and was subjected to reliability analysis (Cronbach Alfa) and factor analysis, and satisfactory results have been obtained. Variance analysis, `t` test and corelation techniques together with statistical analysis have been applied on data and an importance level of at least.05 was specified. The findings have indicated that students who are at the stage of completing their undergraduate education in PCG field in our iiicountry perceived themselves as `sufficient a little over moderate` in terms of vocational sufficiency. Remarkable differences have been established regarding the sub-position fields in which the students consider themselves sufficient. As regards to this, whilst they perceive themselves more sufficient in fields such as `information provision` and `orientation` which require somewhat lesser expertise, they see themselves `less sufficient` in branches like `psychological counselling` and `consultation` which bear critical importance. Whilst exposing a remarkable difference in terms of sex, university, high school graduated, the vocational sufficiencies of the students have not displayed a variance in terms of choice enumeration. As for the aspect of sex, male students see themselves more sufficient than female ones, however, the positions considered sufficient vary according to sex. As an overall result concerning the universities, Bosphorus University students regard themselves `the least`; Uludağ University students `the most` sufficient, when compared to others. As regards to the type of high school, vocational training high school students regard themselves more sufficient compared to public school, Anatolian High School and private school students. According to the students' choice enumeration PCG field a general result, a remarkable difference has not been encountered. The findings once more draw attention to the importance of review and development of the schemes in this branch and to the necessity to rehabilitate the capacity of the education conditions of the students of this branch. IV