İlköğretim I. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarında bulunan resimlerin çocuğun eğitimine etkileri

Abstract

ÖZET Eğitim bilimsel bir süreçtir ve bu sürecin vazgeçilmez öğelerinden olan ders kitaplarının bilimsel yöntemlerle hazırlanması gerekliliği de tartışmasız kabul edilmelidir. İlköğretimde önemli bir yer tutan I. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitapları, okul yıllarının başlangıcında öğrenciyi çevresiyle yakınlaştırıcı, onu sorumlu bir birey olarak geleceğe hazırlayıcı bir işlevi üstlenmesi ve M.E.B' nın eğitim programlarında `Mihver` olma niteliği ile öğrencinin karşısına çıkmaktadır. Böyle önemli bir sorumluluğu taşıyan bu ders kitabı çocuğun gerçek anlamda tanıştığı ilk kitap olma özelliğini de taşımaktadır. Bu tanışmada amaç kitabı sevdirmek olmalıdır, çocuğun psikolojik ve sanatsal gelişim evreleri göz önünde bulundurularak, alanında uzman ressam ve grafıkerlerin tasarımlarıyla resimlenen bir kitap, çocuğun kitaba olan ilgisini artırır. Görsel algının geliştiği bu dönemde, kitapta bulunan resimlerin çocuğun eğitimine etkisinin önemi büyüktür. İlköğretim I. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitabı resimlenirken, resmin niçin yapıldığı, nerede kullanılacağı, çocuk - kitap ilişkisi, konu - resim ilişkisi, kitabı bir değer olarak sevmeye yardımcı olmak gibi önemli özellikler kesinlikle göz ardı edilmeyecek unsurlardır. Çünkü; donanım eksikliklerinden dolayı ilköğretim okullarımızda tek eğitim aracı ders kitaplarıdır. Bu eksiklik sonucunda öğretmen ve öğrenci ders kitaplarıyla başbaşa kalmaktadır. İlköğretim I. sınıf öğrencisinin eğitiminde bu kadar önemli yere sahip olan Hayat Bilgisi ders kitaplarının resimlenmesinde ve tasarımında M.E.B' nın yeterince duyarlı olmadığı gözlenmektedir. Ders kitapları resimlerinin hala, çocuk psikolojisinden anlamayan, bu konuda eğitim almamış, piyasa ressamlarına yaptırıldığı bilinen bir gerçektir. Bu kalitesiz resimlerin, bir de kalitesiz kağıtlara basımı sorunu bir kat daha artırmaktadır.Bu sorunlardan yola çıkılarak yapılan anket ve görüşmeler sonucunda, İlköğretim I. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki resimlerin çocuğu seviyesine uygun olmadığı, resimlerle konuların içeriğinin birbirinden bağımsız olduğu, kullanılan renklerin konuya uygun ve uyumlu olmadığı, çizimlerin ve çeşitli tiplemelerin iyi olmadığı, resimlerin sayfalara ve bunlara uygun yerleştirilmediği, bu olumsuz resimlerin ve tasarımların çocuğun görsel ağırlıklı eğitiminde, öğrenmesini ve algılamasını da olumsuz etkilediği görüşü ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlara göre, bu kitaplardaki resimler, konuyla ilgili, anlaşılır olmalı ve çocuğun gelişim evreleri göz önünde tutulmalı, ressam ve grafikerler kitap resimleme konusunda eğitimli olmalı, kitap resimleme konusunda yarışmalar düzenlenmeli, kitap resimlemesinin ressam - grafıker, psikolog, pedagog, yayınevi, yazar ve matbaadan oluşan bir ekip işi olduğu, kitabın eğitime olumlu katkıları olması için bu ekibin omuz omuza işbirliği içinde çalışması gerektiği önerilmiştir. Bu araştırma, İlköğretim I. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki resimlerin incelenmesi, karşılaştırılması ve örneklerden elde edilen veriler üzerinde çalışılması yolu ile tamamlanmıştır. I. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitaplarında bulunan resimlerin öğrencinin öğrenmesinde olumlu etkileri ve bu resimlerde bulunması gereken özellikler konusunda bir çerçeve çizilmeye çalışılmıştır.

Ill Summary Education is a scientific process and the course books are vital elements of this process. It should be accepted that they must be prepared with scientific methods. First graders' `Hayat Bilgisi` (social knowledge) course books which are vital items of primary education have been come out with the property of being `torch` in the education programs of The Ministry of Education. These books help the pupil approach to their mediums especially at the beginning of the school years, and they undertake the duty to prepare the pupils for future as a responsible person. This course book carrying such an important responsibility has also the specialty of being the first book in reality the pupils meet. In this meeting aim should be having books loved. A book has been depicted by taking into account of the child's physicological and artistic developmental stages by the specialized artists and graphers increase the child's interest to the book. At this period which visual perception develops, the drawings' impact of the book to the child's education is extremely important. While the course book ` Hayat Bilgisi` is being illustrated, some qualities such as why the drawing is done, where they are going to be used, child-book relation and context-drawing relation should never be forgotten. Because perhaps only education means is the course books and it is obivious that there is a lack of equipment at most primary schools. As a result of this lack, the teacher and the pupil have only these course books. Research show that The Ministry of Education has been rather insensitive about this vital subject of illustrating and planning the books. It is a reality that course books drawings have still been illustrated by the uneducated artists who doIV not know `child physcology`. The question has been increasing with the impression of the unqualified drawings on the unqualified papers. By taking into account these questions, some questionnaires and interviews are done. These data show that the depiction of the course book is not suitable for the level of child's visual perception, drawings and subjects are disconnected and the colors are not suitable to the subjects, drawings and typifications are not well and drawings have not been arranged in proper order. All of these unqualified drawings and plans effected child's perceptive education in a bad way. According to these data, the drawings in this course book should be connected with the subjects, child's developmental stages should be taken into account, artists and graphers should be educated about depiction, and competitions should be arranged. It's suggested that depiction of the book is a job related to the artist, grapher, psychologist, pedelogist,publishing house, auther and printing office. This is a team work. This research has been completed with examining the drawings in the course book `Hayat Bilgisi`, comparing and the data taken from samples. It has been tried to draw a framework with the subjects of drawings' necessity, quality and positive effects to child's education. IX. YÖKSEKÖÖUETlfiî KÜHÜLÜ DOKÜMANTASYON MERKEZİ