Demiryolu trafik kontrolörlerinin mesleki yeterliliklerinin belirlenmesi ve yetiştirilmeleri için bir model önerisi

Abstract

m ÖZET Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), yaygın bir demiryolu ağı ile yolcu ve yük taşımacılığı yapmaktadır. Bu arada, demiryollarına göre daha verimli ve etkili olan karayolu taşımacılığının yoğun rekabetiyle karşı karşıyadır. Bu rekabet karşısında kar eden ve kendini sürekli yenileyen bir işletme olabilmesi için hızlı, konforlu, ekonomik ve güvenli hizmet vermek durumundadır. Bu bağlamda nitelikli ve becerili insan gücü stratejik bir önem kazanmıştır. Demiryolu işletmesinin kritik iş gücünü oluşturan demiryolu trafik kontrolörleri ise demiryolu trafiğini yöneterek ulaşımın hızlı, güvenli, verimli ve kaliteli olabilmesi için önemli görevler üstlenmiştir. Demiryolu trafik kontrolörlerinin bu beklentileri yerine getirebilmeleri için eğitim programlarının yeterliğe dayalı olarak yeniden düzenlenmesi gerekli görülmektedir. Bu nedenle araştırma; TCDD işletmesinde görev yapan demiryolu trafik kontrolörlerinin mesleki yeterliliklerinin bu alanda çalışan demiryolu trafik kontrolörleri ile yöneticilerinin görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi ve yetiştirilmeleri için eğitim program yapısının geliştirilmesini amaçlamaktadır. Çalışmanın amacına yönelik olarak bu araştırma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde araştırma problemi, amaç, önem, kapsam ve sınırlılıklar ile terimler açıklanmıştır, ikinci bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri toplama ve çözümleme yöntemleri açıklanmıştır. Araştırmanın üçüncü bölümü bulgular ve yorumlara ilişkin işlemleri kapsamakta olup, bu bölümde trafik kontrolörlerinden ve yöneticilerinden elde edilen verilerin yüzdeleri, frekansları, aritmetik ortalamaları, standart sapmaları ve t-değerleri hesaplanarak tablolaştırılmış ve yorumlanmıştır. Dördüncü ve son bölümde ise araştırma özetlenmiş ve elde edilen değerlere dayanılarak ulaşılan sonuçlar açıklanmıştır. Ayrıca, bulgulara dayalı olarak demiryolu trafik kontrolörlerinin yetiştirilmesine yönelik eğitim programının genel yapısı geliştirilmiş ve bulgular ışığında öneriler getirilmiştir.IV Araştırmanın evrenini demiryolu trafik kontrolörleri ve demiryolu trafik kontrolörlerinden sorumlu yöneticileri oluşturmaktadır. Araştırma evreni kapsamına giren demiryolu trafik kontrolör ve yönetici sayısı sınırlı olduğu için, bu araştırmada ayrıca bir örneklem seçimine gidilmemiş ve araştırma, ulaşılabilen evren üzerinde yürütülmüştür. Çalışma evreni 59 yönetici ve 180 trafik kontrolöründen oluşmuştur. Anketlerin geri dönme ve verilerin çözümlenmesinde kullanılma oranı, trafik kontrolörlerinde % 84,5 ve yöneticilerinde % 80,8 olarak hesaplanmıştır. TCDD'de görev yapan demiryolu trafik kontrolörlerinden beklenilen mesleki yeterlilikler iş analizi yöntemi ile belirlenmiştir. Bu analiz ile belirlenen, mesleki yeterliliklere göre geliştirilen anketlere dayalı olarak yeterlilikler seçilmiş ve araştırma gruplarının yaptığı gereklilik değerlendirmelerine göre sekiz görev grubu kapsamında 67 mesleki yeterlilik belirlenmiştir.

ABSTRACT Turkish Republic State Railroads, with a spread out railroad network, has done passenger and load transportation. Mean time, it has been facing an intensified competition of motorways transportation which is more effective and efficient with respect to railroad transportation. In order to be an organization which is profit making and continuously refreshing itself, it should serve comforting, economic and safely. In this respect, qualified manpower gains a strategic importance. Railroad train dispatchers, who are critical manpower of Railroad organizations, undertake important duties through managing railroad traffic, to make railroad transportation fast, safe, effective and qualitative. Railroad train dispatchers to meet these expectations, it is required to review their training curriculum based on competence. For this reason this study aims to specify train dispatchers' competencies according to the views of train dispatchers and their administrators working in Turkish Republic State Railroads and develop a curriculum structure to train them. To reach the purpose, this study consist of four chapters. In the first chapter problem, aim, importance, terms, scope, and limitations of study are explained. In the second chapter, model of the study, population, sample, data gathering and solving methods are presented. The population of the study consists of train dispatchers and their responsible administrators working in Turkish Republic State Railroads. Because their size is limited, sampling was not done, all of them are taken as sample, and study was conducted with reached population. Working population consists of 59 administrators and 1 80 train dispatchers. Return rate of questionnaires were calculated 84,5 percent and 80,8 percent for dispatchers and their administrators respectively.VI The expected competencies of train dispatchers were specified through work analysis method. Questionnaires were developed accordingly, and competencies were respecified according to the evaluations of subject groups. In the third chapter, data, related calculations such as percentages, frequencies, means, standard deviations and t-values and their tables, and related interpretations were presented, in the fourth chapter, the study was summarized, and reached conclusions were explained. Besides, a general curriculum structure was developed to train railroad train dispatchers according to gathered and analyzed data and necessary suggestions were presented.