Zihinsel engelli öğrencilere yemek yeme becerilerinin kazandırılmasında ve sürekliliğinde `amaçların tüm beceri ve ileri zincirleme yaklaşımlarına göre düzenlenmesi` ile yapılan öğretimin etkililiği (Kaşık ve çatal kullanarak yemek yeme)

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı, zihinsel engelli öğrencilere `Amaçların Tüm Beceri ve İleri Zincirleme Yaklaşımlarına Göre Düzenlenmesi `nin öğrencilerin yemek yeme becerilerini kazanmalarına yol açıp açmadığını, farklılaşan etkilerini ve kazanılan becerilerin sürekliliğini belirlemektir. Araştırmanın deseni, tek denekli deneysel desenlerden `Dönüşümlü Sağaltımlar Deseni `dir. Araştırmanın deneklerini, Ankara - Sincan `Özel Doğuş Zihinsel Engelliler ve Rehabilitasyon Merkezi`nde, 2000-2001 öğretim yılında birebir eğitim almakta olan öğrencilerden, kaşık kullanarak yemek yeme ve çatal kullanarak yemek yeme becerilerini bağımsız olarak gerçekleştiremeyen ve `Yemek Yeme Ön Koşul Becerileri Ölçü Aracı` ndaki ön koşul davranışlarına sahip 6 öğrenciden 4'ü oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanabilmesi için, öğrencilerin yemek yeme becerilerindeki düzeylerini belirlemek amacı ile, ` Yemek Yeme Becerileri Ölçü Araçları` geliştirilmiştir. Geliştirilen beceri ölçü araçları, her bir becerinin öğretimi öncesinde ve sonrasında üçer kez uygulanmıştır. Ayrıca öğrencilerin yemek yeme becerilerindeki performans düzeylerini belirlemek amacıyla, `Yemek Yeme Becerileri Performans Düzeyi Belirleme Ölçü Araçları` geliştirilmiştir. Beceride performans düzeyi belirleme ölçü araçları, ele alınan becerinin öğretimi öncesinde bir kez uygulanmıştır. Araştırmanın süreklilik düzeyi ile ilgili verilerinin toplanabilmesi için de, yemek yeme becerileri öğretimi bittikten iki ay sonra, bu becerileri kazanan öğrencilere, `Yemek Yeme Becerileri Ölçü Araçları` tekrar uygulanmıştır. Ölçü araçları araştırmanın yapıldığı ortamda üç kez birebir olarak uygulanmıştır. Araştırma verileri grafiklerle gösterilmiş ve grafikler niteliksel olarak yorumlanmıştır.Araştırma bulguları, `Amaçların Tüm Beceri ve İleri Zincirleme Yaklaşımı'na Düzenlenmesi` ile yapılan öğretim sonucunda, öğrencilerin yemek yeme becerilerini kazanma düzeylerine bakıldığında `Amaçların Tüm Beceri Yaklaşımı'na Göre Düzenlenmesi ile yapılan öğretimin, `Amaçların İleri Zincirleme Yaklaşımı'na Göre Düzenlenmesi` ile yapılan öğretimden daha etkili olduğu izlenimi vermektedir. Ayrıca `Amaçların Tüm Beceri ve İleri Zincirleme Yaklaşımı'na Düzenlenmesi` ile yapılan öğretimden 2 ay sonra da, öğrencilerin kazandıkları yemek yeme becerilerinin sürdürdükleri görülmüştür. Bu sonuçlara göre tüm beceri ve ileri zincirleme yaklaşımlarının, yemek yeme becerilerinin sürekliliğinde benzer etkilikte olduğu izlenimi edinilmektedir.

IV SUMMARY The purpose of this research is to find out whether the arrangement of the purposes according to ` Whole Task and Forward Chaining approach` cause mentally retarded students to acquire eating skills and to determine possible alternating effects and maintenance of those acquired skills. `Alternating Treatment Design` which was one at the single subject designs, was used as a research design. A total at 4 of 6 students from the school at `Özel Doğuş Zihinsel Engelliler ve Rehabilitasyon Merkezi` in Sincan, Ankara, during 2001-2002 education year and who can not independently eat by using spoon and fork and who have pre requisite behavior at these skills constituted the subject group at this study. To determine students eating skills levels, `Eating Skills Criterion Referenced Tests` were developed. These tests were applied three times before and after each skills teaching period. Also, in order to determine the performance level at students in eating skills `Eating Skills Performance Determination Criterion Tests` were developed. These tests were applied one before the teaching period at that skill. In order to collect the data at maintenance level, 2 months after the end of eating skills teaching period `Eating Skills Criterion Referenced Tests` were applied again. These tests were applied three times one to one in the research setting. Data of the study were given in graphs and the graphs were qualitatively interpreted. Result of the study indicated that at the and of the instruction that was performed according to `Objectives which was designed according to the whole task and forward Chaining Procedures`, `Objectives which was designed according to the whole task Procedures` was seems to be more effective in acquiring eating skills than `Objectives which was designed according to the forward chaining Procedures`.Also, it was found that 2 months after the tralining the students maintain the eating skills. Regarding these results, both strategies in maintenance at the eating skills were found to have similar effectiveness.