İlköğretim öğrencilerinin tüketici davranışları

Abstract

ÖZET Bu araştırma; Ankara ilinin farklı sosyo-ekonomik bölgelerindeki ilköğretim okullarında öğrenim gören öğrencilerin tüketici davranışlarını belirlemek amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmanın materyalini Ankara ilinin farklı sosyo-ekonomik bölgelerinden rastgele örneklem ile seçilen 9 ilköğretim okulu oluşturmuştur. Okulların her birinden 2'şer 8. sınıf alınarak araştırmacı tarafından anket tekniği uygulanan 600 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %55.3'ü erkek, %44.7'si ise kızdır. Öğrencilerinin annelerinin %87.3'ü çalışmazken, babalarının %89.7'si gelir getiren bir işte çalışmaktadır. Öğrencilerin %70.3'ü tüketici ile ilgili bir eğitim almamıştır. Öğrencilerin yarıya yakını (%48.8) okullarında Tüketiciyi Koruma Kolunun bulunup bulunmadığını bilmemektedir. Öğrencilerin %91.6'sı ailelerinden harçlık almakta ve bu öğrencilerin %.90.5'i harçlıklarından biriktirmek amacıyla para ayırmaktadır. Harçlıklarından para biriktirebilen öğrencilerin %78.2'si bu parayla uzun zamandır almayı düşündüğü bir ihtiyacını alacağını ifade etmiştir. Alışverişe çıkarken her zaman plan yapanların oranı %42.5, bazen plan yapanların oranı ise %43.5'dir. Plan yapan öğrencilerin yarıya yakını (%45.6) yapmış oldukları plana bazen uymamaktadırlar. Öğrencilerin %70.0'ı alışverişe çıkmadan önce piyasa araştırması yapmaktadır. Piyasa araştırması yapanların %72.7'si ise bütçesine uygun olup olmadığını anlamak için piyasa araştırması yaptığını belirtmiştir. Öğrencilerin %45.0'ı alışverişe anneleri ile gitmektedirler. Öğrencilerin çoğunluğu giyim ve yiyecek alışverişlerine anneleri ile gitmek isterken, hediyeleri, bilgisayar oyunları, VCD-CD ve özel ihtiyaçlarını kendileri almak istemektedirler. Ailelerin alışveriş yaparken kendi fikrini aldığını belirten öğrencilerin oranı %78.5'dir. Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %52.8'i alışveriş yaparken mevcut bilgilerini yeterli bulmaktadır. Yine öğrencilerin 3/4'ü için markanın önemli olduğu ve markanın öncelikle giyim ve daha sonrayiyecek satın alımında daha da ön plana çıktığını belirtmişlerdir. Öğrencilerin büyük çoğunluğu (%71.1) alışverişlerinde de markalı ürünleri tercih ederken bu öğrencilerin yarıya yakını (%49.7) kaliteli olduğu için markalı ürünleri tercih etmektedirler. Öğrencilerin yarısından biraz fazlası (%52.0) için moda önemli görünmektedir. Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %88.3'ü televizyon reklamlarını izlemektedir. Öğrencilerin %77.3'ü bir ürün satın alırken fiyatından etkilenmektedirler. Yaklaşık 4/5 'i yiyecek ve içecek ürünlerinin alışverişlerini süpermarketlerden yaparken, açıkta satılan gıda maddelerini satın almayanların oranı %53.5, bazen satın alanların oranı ise %41.4'dür. Besleyici değeri olmadığını bildiği halde sadece reklamından etkilendiği için bir gıda maddesi satın alan öğrencilerin oranı ise %22.4'dür. aldığı yiyeceğin bayat çıkması durumunda aldığı yere geri iade edenler ise öğrencilerin %70.8'ini oluşturmaktadır. Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %34.1'i giyim eşyası alırken kullanım etiketlerine dikkat etmektedirler, ancak dikkat ettiğini belirten öğrenciler verilen bazı temel sembolleri tanımlayamamaktadırlar. Herhangi bir ürün alırken ambalajı üzerindeki bilgileri okuyan öğrencilerin oranı %65.9'dur ve bu öğrencilerin tamamına yakını (%94.4) TSE damgasına, %28.3'ü ise son kullanma tarihine dikkat etmektedir. Öğrencilerin %60.5'i tüketici olarak haklarını bildiklerini ifade etmişler ancak bu öğrencilerin hiçbiri tüketici haklarını tam olarak bilemişlerdir. Öğrencilerin yarıya yakını (%48.0) giyim ürünlerinde, %36.8'i ise yiyecek ürünlerinde sorun yaşamaktadır. Bu öğrencilerin yarısı (%50.0) ürün kalitesini arttırmak için tüketicilerin hatalı ürün satan mağazadan bir daha alışveriş yapmamaları gerektiğini düşünmektedirler. Öğrencilerin %63.4'ü tüketicilerin örgütlenmeleri gerektiğini belirtmişlerdir. Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %76.8'i tüketici eğitimine ihtiyaç duymakta ve %41.5'i uygun derslerde bir ünitede, %41.0'ı televizyon yayınları ile %37.1'i ise bir ders olarak tüketici eğitimi almak istemektedirler.

ABSTRACT This research is planned and executed to determine the consuming behavior of primary school students living in different social-economical regions of Ankara province. The material of the research is obtained from 9 primary schools that are selected using random sampling and located in different social-economical regions of Ankara province. The 55.3 % of students under investigation are boys, and 44.7 % are girls. Although 87.3 % of the mothers are unemployed, 89.7 % of the fathers are employed. 70.3 % of the students have no education on consuming. Around half of the students (48.8 %) are not aware if any Consumer Protection Club exists in their school. 91.6 % of the students are receiving pocket money from their families, and 90.5 of them save up some of this money. 78.2 % of the students are thinking to spend the saved money to maintain a necessity that has been planned for a long time. Those who generally make plan before the shopping are 42.5 %, and 43.5 % are the ones who make plans sometimes. Nearly half of the students (45.6 %) occasionally obey to their plans. 70 % of the students try to analyze the market before actually shopping. 72.7 % of the student which make the analysis, stated that they are analyzing to check if the prices are proper to their budget. 45 % of the students are shopping with their mothers. Most of them want to shop clothes and foods together with their mothers, although they want to buy gifts, computer games, VCD-CD, and special necessities by themselves. 78.5 % of the students are claiming that their families are getting their opinions on the shopping. 52.8 % of the students under investigation are accepting their current knowledge is adequate for shopping. mAdditionally 3/4 of the students are claiming that the mark is important firstly for the clothing and then for the food. Very important number of the students (71.1 %) prefers the products with mark, and half of them (49.7 %) prefer them due to their high quality. Just higher than the half of the students (52.9 %) think that the mode is important. The 88.3 % of the students investigated so far, are watching the advertisements on the TV. 77.3 % of the students are affected from the prices of the goods when buying. Around 4/5 of them are buying the foods and drinks from the supermarket, the percentage of those who do not buy foods from outside is 53.5 %, and occasionally buy are 41.4 %. The amount of the students who buy foodstuff just due to the advertisements is 22.4 %. 70.8 % of the students are returning to give back a defected good. 34.1 % of the students under investigation are paying attention on the labels of the clothes, however, some of the students stating that they pay attention, can not identify the basic symbols. The ratio of the students that are reading the information on the packages is 65.9 %, and almost all of them (94.4 %) pay attention on the TSE mark, and only 28.3 % on the last date of consumption. 60.5 % of the students stated that they knew their rights as consumer, however, none of them was able to explain what these rights were. Almost half of the students (48.0 %) are have problems with the clothing goods, when 36.8 % with the foods. About half of these students (50.0 %) think that they should make no shopping from the shops selling faulty products. 63.4 % of the students stated that the consumers must be organized. 76.8 % of the students under investigation need consumer education and 41.5 % want it within some courses, 41.0 % via television, and 37.1 % as stand-alone course. IV