Türkçenin yabancılara öğretiminde tartışılmayan ana kavramlar

Abstract

ÖZET Bu tezde Türkçenin yabancılara öğretiminde tartışılmayan ana kavramları, diğer bir deyişle dil öğretiminin değişmez ilkeleri incelenmiştir. Bu çalışmada amaç; gelişmiş ülkelerin kendi dillerini öğretebilmek için oluşturdukları ölçütleri de dikkate alarak Türkçenin yabancılara öğretiminde yapılması gerekenleri maddeler halinde açıklayıp konu ile ilgili çalışmalarda bulunan akademik çevrelerin belirlenen bu ölçütler çerçevesinde ortak çalışmalar yürütmesini sağlamaktır. Burada dilimizin yabancılara öğretimi ile ilgili olarak bugüne kadar yapılanlara kısa bir göz attıktan sonra Türkçenin yabancılara öğretimi konusunda yapılması gerekenler üç ana başlık altında incelenmiştir. `Eğitim Öncesi Hazırlık` başlığı altında incelediğimiz; öğrencilerle ilgili `İhtiyaç Analizi`, öğretimde yararlanılacak `Yöntem ve Teknikler`, dil öğretiminin vazgeçilmezi olan `Basamaklı Kur Sistemi` ile ilgili uygulamalar, öğretimde hangi yöntem, hangi teknik veya hangi ders araç-gereci kullanılırsa kullanılsın başarının en önemli anahtarı olan `İyi Bir Dil Öğretmeni`; yine dil öğretiminin temel taşlarından olan kitap ve diğer ders araç-gerecinin tespiti ve hangi ölçütlere göre düzenleneceği, bir tek dakikanın bile insan hayatında ne derece önem taşıdığından hareketle `Öğrenim Süresf'nin belirlenmesi gibi konular dil öğretiminin başarısı ile yakından ilgilidir. Bu aşamada sunduğumuz tüm alt başlıkları bir binayı ayakta tutan kolonlara benzetebiliriz. Bu kolonlardan birine dahi gerekli önem verilmediği takdirde öğretimin zayıf kalacağı, amaca ulaşılamayacağı bir gerçektir. Genel anlamda dil öğretimi, özel olarak da yabancı dil öğretiminde artık tüm dünyaca kabul edilen uygulama `Dört temel dil becerisi'ni geliştirmektir. Bu anlamda Türkçenin yabancılara öğretimi konusunda da amaç, dört temel dil (dinleme, okuma, konuşma ve yazma) becerisini geliştirmek olmalıdır. Bugüne kadar uygulanan dil öğretim yöntemlerden birçoğunun yetersiz kalmasının yegane sebebi, yabancı dil öğretimini bir bütün olarak görmeyip dilin sadece bir yönüne (konuşma veya yazma; okuma veya dinleme gibi) ağırlık vermiş olmasıdır. Bunlara en basit örnekler sadece çeviriye, dolayısıyla da okuma ve yazma becerilerine yönelik `Dilbilgisi-Çeviri Yöntemi`; sadece sözlü iletişime dayalı olan `Kulak-Dil Alışkanlığı Yöntemi`dir. IDil öğretiminde dört temel dil becerisi dışında iki önemli nokta daha vardır ki, bunlardan ilki özellikle Türkçe gibi eklemeli ve kuralları kesin çizgilerle belirlenmiş bir dilin öğretiminde vazgeçilmez olarak değerlendirebileceğimiz gramer öğretimi, ikincisi ise kelime öğretimidir. Türkçenin yabancılara öğretiminde dilbilgisi alanında ne yazık ki çok önemli bir eksik vardır. Bu eksik de `Türkçenin Fonksiyonel Dilbilgisi` kitabıdır. Bu nedenle öğretmen Türkçenin tüm dilbilgisi özelliklerini fonksiyonel olarak bilmeli ve bu bilgisini sınıf içerisinde pratik olarak sunmalıdır. Öğretimin iletişime yönelik olabilmesi, öğrencinin ihtiyaçlarını karşılayabilmesi göz önüne alındığında yine vazgeçilmezler arasına giren diyalog ve metinlerin oluşturulması veya seçimi de oldukça önemlidir. Diyaloglar genelde bir durumu yansıtması ve belirli dilbilgisi yapılarında olması da düşünüldüğünde genelde dil öğretmenleri tarafından hazırlanır. Öğrencinin ileri kurlarda daha çok cümle analizi yapabilmesi, uzun cümleler oluşturabilmesi ve bir durum ya da olay karşısında yazdı olarak duygu ve düşüncelerini iletebilmesi amacıyla düz metinler hazırlanmalı veya mevcut hazır metinlerden (gazete haberleri, kısa hikayeler vs.) yararlanılmalıdır. Öğretimin başarılı olup olmadığı yine en ince ayrıntılarına kadar araştırılmış bazı ölçütlere göre belirlenir, ölçme, diğer bir deyişle sınavlarda hazırlanan soruların türü ve geçerliliği konusunda eğitimcilerin yaptıkları çalışmalar oldukça sağlam ve tutarlı sonuçlar vermiştir. Buna göre hazırlanacak bir sınav sorusunun geçerliliği bazı uygulama ve bu uygulamaların sonunda yapılacak hesaplarla belirlenmektedir. Değerlendirme konusunda da yapılan araştırmalar, tatmin edici sonuçlar vermektedir. Günümüzde artık bir öğretmenin yapacağı değerlendirme bilimsel bir tabana oturtulmuştur. Yabana dil öğretiminin bir endüstri alam olarak da görülmeye başlandığı günümüzde Türkçenin yabancılara öğretimi alanında yapılması gerekenler oldukça fazladır. Bu anlamda gerek ülke yöneticilerine (uygun kanunları oluşturabilmeleri için) gerekse akademik çevrelere oldukça büyük görevler düşmektedir. II

ABSTRACT In this thesis, the basic concepts which have not been touched upon when Turkish is taught to foreigners were analyzed. However, these consepts are in fact the milestores. In this study, our aim is to set forth the basics of teaching Turkish to foreigners in articles and to help the academicions to study according to these determined articles. While doing this, me also take into account the criteria of developed countries on this field. In the first place, it was dwellep upon what has been carried out about teaching Turkish to foreigners. Then, it was analyzed what should be done to teach out loyvage to foreigners, under three headings. The basic topics mentioned below are gathered under the heading of `Preparatory Before Education` These topics are, `Need Analysis` about the students; `Methods and Technics` which will be utilized in teaching; `Levelled Rate System` which is of prime importance in language teaching and the practices about this system; `An Efficient Language Teacher` which is also of prime importance no matter how the methods, technics and materials are efficient; determining thi course book and course materials; determining the use of this book and materials; determining the `Duration of Teaching`. All these topics are closely related to the success of teaching the language. We can make a simile about these topics mentioned above. All are the stores of a house. If one of these stones are missing, then, the taching aim will not be fully realized. In teaching langufage, there are `Four basic language skills` which are also accepted worldwide. In this context, the aim while teaching Turkish to foreigners is to develop these four skills which are listening, reading, speaking and writing. Some of the language teaching methods have failed up to the present time because they do not take this matter in a wholistic point of view. They only attached importance to are skill (speaking or writing; reading or listening). For instonce, the `Grammer- Translation Method` attaches importance anly to translation, reading and writing skills. On the other hang, `Ear-Tonque Skill Method` attaches importance only to oral communication.In teaching language, there are also two important points. One of then is teaching grammer which becomes crucial for Turkish, for, Turkish has suffixes and it has certain grammatical rules. Second of then is teaching vocobulary. In teaching Turkish to foreigners, grammer is overlooked,, and there aren't any `Turkish Functional Grammer` books. For this reason, a Turkish teacher should know all the grammatical features of Turkish functionally and should transfer this knowledge to the class. Teaching language should also satisfy the communication needs of the students. For this reason dialogs, forming texts and the choise of the texts become also crucial. Dialogs reflect a social sitvation and they have some certain grammatical structures. For this reason, generally they are prepored by teachers. Some texts should be prepared for the high-level students, so these students have the chance to analyze more sentences, to form long sentences and to tell about then- feelings in a given situation. To this aim, existing texts (news, short stories etc..) may also be utilized. Whether the teaching process is successful or not is also evalvated according to some criteria. Evalvation, in other words, the studies mode by the teachers about the sorts and validit of the exan-questions, has some concrete and stable results. In this context, an exan question isdetermined after some practices and some calculations after these practices. The researches about evalvation also give satisfying results. Today, a teacher does not act according to his feelings but to the concrete evalvations. Today, teaching foreig language is taught as an industry field. So, today, there are mony things to do about teaching Turkish to foreigners. In this context, both the politicions (they should issue the needed laws) and the academicions have some crucial responsibilitres. TV