Biliş ötesi stratejilerin ilköğretim okulu beşinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerine etkisi

Abstract

m ÖZET Araştırma, ilköğretim okulları birinci kademede okuyan öğrencilerin okuduğunu anlama düzeyleri ile biliş ötesi stratejiler arasındaki etkinin bulunması; öğrencilerin biliş ötesi stratejileri kullanma farkmdalıklarını sağlamak ve artırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu; 2001-2002 öğretim yılında Keçiören'de Melek Özen İlköğretim Okulu, Maltepe İlköğretim Okulu ve Sincan Cumhuriyet İlköğretim Okulu'nda 5. sınıfta okuyan toplam 222 öğrenci ve 6 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında bulunan öğrenciler içerisinde uygulamaların tamamına katılmayan, araştırma süreci içerisinde ön test ya da son test uygulamalarına giremeyen öğrenciler çıkartılmış ve araştırma 95'i deney grubu öğrencisi ve 95'i de kontrol grubu öğrencisi olmak üzere toplam 190 öğrenci ile tamamlanmıştır. Araştırma kapsamında verilerin toplanması için iki tür veri toplama aracı kuUanılmıştır. Bunlar; I- Okuduğunu Anlama Testi (OAT) ve II- Biliş Ötesi Stratejilerin Farkındalık Ölçeği (BÖSFÖ)'dk. Ayrıca araştırmanın uygulama sürecinde öğretmene yardım edilebilmesi ve bu süreç kapsamında meydana gelebilecek problem ya da aksaklıkların giderilebilmesi, öğretmene gerek duyulan doğrultuda yönlendirmelerin yapılabilmesi, bulgu ve yorumlar kısmında kullanılabilmesi amacıyla, III- Öğretmen Gözlem Formu (ÖGF) geliştirilmiştir. Denenceler doğrultusunda; deney ve kontrol gruplarının puan ortalamalarının karşılaştırılmasında aritmetik ortalama, standart sapma, bağımlı ve bağımsız t-testi uygulanmıştır. Ayrıca; okuduğunu anlama düzeyine biliş ötesi strateji kullanmanın etkisini belirlemek amacıyla basit regresyon analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular şunlardır: 1. Biliş ötesi stratejileri kullanarak ana fikri bulan ve sonuç tahmini yapan, deney grubu öğrencilerinin ön test puanlan ile; geleneksel öğretiminIV uygulandığı kontrol grubu öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerine ilişkin ön test puanlan arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. 2. Biliş ötesi stratejileri kullanarak ana fikri bulmayı ve sonuç tahmini yapmayı öğrenen deney grubu öğrencileri ve geleneksel öğretimin uygulandığı kontrol grubu öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerine ilişkin erişi puanları arasındaki ilişkiye bakıldığında; yapılan t-testi sonuçlarına göre, deney grubu öğrencilerinin ana fikri bulmaya yönelik puan ortalamaları arasındaki artış anlamlı bulunmazken, sonuç tahmini yapmaya yönelik puan ortalamaları arasındaki artış anlamlı bulunmuştur. 3. Biliş ötesi stratejileri kullanarak ana fikri bulmayı ve sonuç tahmini yapmayı öğrenen deney grubu öğrencilerinin son test puanları ile; geleneksel öğretim uygulamalarının yapıldığı kontrol grubu öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerine ilişkin son test puanlan açısından yapılan değerlendirmeye göre; deney grubu öğrencüerinin sonuç tahmini yapmaya yönelik okuduğunu anlama becerisinin, kontrol grubu öğrencilerinden daha yüksek ve daha başardı olduğu, diğer taraftan ana fikri bulma davranışı açısından ise hem deney grubu hem de kontrol grubu öğrencilerinin basanlarında farklılık bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu sonuç, öğrenci basanlarına ilişkin gözlenen değişmelerin deney grubunda yapılan işlemlere bağlanabileceğini göstermektedir. 4. Deney grubu öğrencüerinin, biliş ötesi stratejileri planlama, izleme, değerlendirme ve genel olarak tümünü kullanma becerisine yönelik ön test puanlan ile geleneksel öğretimin uygulandığı kontrol grubu öğrencüerinin biliş ötesi strateji kullanmaya ilişkin ön test puanlan arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Deney ve kontrol grupları oluşturulurken öğrencilerin eşleştirilmesi nedeniyle büiş ötesi strateji kullanma becerisine yönelik ön test puanlarının anlamlı fark oluşturmaması doğaldır.5. Biliş ötesi stratejileri kullanma becerisine yönelik öğretim alan deney grubu öğrencileri ve kontrol grubu öğrencilerinin planlama, izleme, değerlendirme ile genel olarak biliş ötesi stratejileri kullanma becerilerine ilişkin erişi puanlarında anlamlı bir fark olup olmadığı araştırılmıştır. Deney grubu öğrencilerinin hem genel anlamda biliş ötesi stratejileri kullanabilme, hem de bu stratejilerin göstergeleri olan davranışlara ilişkin erişilerinde anlamlı bir artış olduğu ve bu becerileri kazanabildikleri anlaşılmaktadır. 6. jBüiş ötesi stratejileri kullanma becerisine yönelik öğretim alan deney grubu öğrencilerinin planlama, izleme, değerlendirme ve genel olarak biliş ötesi stratejileri kullanma son test puanlan ile geleneksel öğretimin uygulandığı kontrol grubu öğrencilerinin biliş ötesi strateji kullanmaya ilişkin son test puanları arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark olup olmadığının değerlendirme sonucunda; deney grubu öğrencilerinin biliş ötesi stratejileri kullanma becerilerinin hem genel ortalamalar hem de davranış göstergeleri açısından kontrol grubu öğrencilerinden daha yüksek olduğu ya da bu stratejilerin kullanımım daha âzla öğrenebildikleri söylenebilir. Bu sonuç, öğrencilerin biliş ötesi stratejileri kullanma becerilerindeki artışın deneysel işleme bağlanabileceğini göstermektedir.

VI ABSTRACT The aim of the study to identify the relationship between reading comprehension revels of the primary- school age students and their metacognitive strategies and to make students aware of their metacognitive strategy use and to improve these strategies. A total of 222 fifth-grade students and 6 teachers participated in the study. These students were attending to the following schools during 2001- 2002 school year. After excluding those students who did not participate in all study activities or those who did not take part in pre test or post test, a total of 190 students formed the sample of the study. Experimental group n: 95, control grup n: 95. Two data collection tools were used, 1- Reading Comprehension Test (OAT) and 2- Metacognitive Strategies Awareness Scale (BÖSFÖ). Furthermore, 3- Teacher Observation Form (ÖGF) was devoloped in order to help the teacher in solving possible problems during the study and to guide the teacher in accordance with the aims of the study. The mean scores of experimental and control groups were compared using arithmetical mean, standard deviation, dependent and independent t-test. In order to find the effect of the use of metacognitive strategies on reading comprehension level, simple regression analysis was employed. The findings of the study can be briefly stated as follows: 1- In the pre test, there was no difference between the scores of the experimental group and those of control group concerning reading comprehension. 2- Regarding achievement scores on reading comprehension of experimental and control groups it was found that increase in mean scores ofvıı experimental group on rinding the main theme of text was not statistically significant but the increase in their mean scores on estimating the conclusion statistically significant acoording to t- test. 3- Post test findings showed that reading comprehension skills towards estimating conclusion in experimental group is higher and more succesful in contrast to control students. On the other hand, there was no difference between control group and experimental group regarding rinding the main theme skill. This rinding suggests that changes observed in student achievement can be regarded as a result of activities performed in expermental group. 4- Any statistically significant difference was found between the pre test scores of experimental students on such metacognitive strategies as planning, monitering, evulation and overall strategies use and the pre test scores of control students on the use of metacognitive strategies. However, it is quite natural because when control and experimental groups were formed, the students were matched. 5- In order to see whether or not achievement scores of both groups on the use of such metacognitive strategies as planning, monitoring, evulation and overall use of these strategies, comparision was made. It was found that the use of metacognitive strategies and achievement scores concerning these strategies of experimental group were increased at a statistically significant level. Therfore, it may be argued that experimental students acquired these skills. 6- The results of post test revealed that the use of metacognitive strategies in experimental group is both higher and more common in contrast to control group. Thus, the increase in the use of metacognitive strategy skills may be regarded as a result of experimental activities in the studuy.