Tüketici olarak ilköğretim öğrencilerinin tüketim faaliyetlleri sırasındaki çevre bilinci düzeylerinin incelenmesi ve eğitim modelinin uygulanması

Abstract

TÜKETİCİ OLARAK İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN TÜKETİM FAALİYETLERİ SIRASINDAKİ ÇEVRE BİLİNCİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ VE BİR EĞİTİM MODELİNİN UYGULANMASI ÖZ Bu araştırma, ilköğretim öğrencilerinin tüketim Maliyetlerinde çevre bilinci düzeylerinin belirlenmesi ve buna ilişkin bir eğitim modelinin uygulanması amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla; Kırıkkale'de Mehmet Ali Eren İlköğretim Okulu öğrencilerinden yüz yüze eğitim grubu (n=39), el kitabı grubu (n=39) ve kontrol grubu (n=37) olmak üzere toplam 115 öğrenci araştırmaya alınmıştır. Çalışmanın istatistiksel analizleri t testi, tek yönlü varyans analizi ve Tukey testi kullanılarak yapılmıştır. Ön testte gruplar arası farkın kontrol grubu aleyhine olduğu, son testte ise yüz yüze eğitim grubunun lehine olduğu bulunmuştur. Gruplar arası fark çoğunlukla ön testte önemsiz, son testte ise önemli (p<0.05) bulunmuştur. Ön test ve son test puan ortalamaları gruplara göre ayrı ayrı incelendiğinde, son test puan ortalamalarının ön test puan ortalamalarından yüksek olduğu saptanmış ve testler arası fark çoğunlukla yüz yüze eğitim grubunda ortaya çıkmıştır. Tüm gruplardaki öğrenciler, insanları ve çöpleri çevreyi kirleten unsurlar arasında ilk sırada görmüşlerdir. Geri dönüşüm işaretini yüz yüze eğitim grubu öğrencilerinin tamamı eğitim sonunda doğru olarak cevaplandırırken çevre dostu kavramını yüz yüze eğitim grubu ile el kitabı grubu öğrencileri aynı oranda cevaplandırmışlardır. Yüz yüze eğitim grubu öğrencileri eğitim sonunda; bir ürün satın alırken dikkat edilmesi gereken ambalaj malzemesi özelliklerinden ambalajın çevre dostu, geri dönüşümü ve depozitosunun olması gerektiğini öğrenmişlerdir. Öğrenciler, plastikler ile kullanılıp atılan pillerin kullanımda tercih edilmemesinin ve alışverişte satın alınan ürünlerin de plastik poşetle taşınmamasının iyi olacağını belirtmişlerdir. Yüz yüze eğirim grubu öğrencileri, depozitolu ürünlerin yararlarını atık miktarını nazaltması, aile bütçesine katkı sağlaması, doğal kaynaklan koruması ve enerji tasarrufu sağlaması olarak saymışlardır. Bu maddeleri, depozitolu ürünleri kendi tercih etme nedenleri arasında da belirtmişlerdir. Yüksekten düşüğe doğru sıralanmış puan ortalamasına göre yüz yüze eğitim grubu, el kitabı grubu ve kontrol grubu öğrencileri çöplerin türlerine göre bidonlara atılması gerektiğini düşünmüşlerdir. Tüm gruplarda evdeki çöpü atma şeklinde, öğrencilerin yansından fazlası `evdeki çöp bidonunun içine bir poşet yerleştirilmeli, bu çöp bidonu dolunca bidonun içindeki poşetin ağzı sıkıca bağlanmalı, sonra dışarıdaki çöp bidonuna bırakılmalı` cevabını vermiştir. Öğrenciler pencere ve balkon gibi yerlerden halı, kilim, örtü... v.b. şeylerin silkelenmesini dışarısı kirleneceği, komşular kızacağı, elektrik süpürgesiyle de temizlenebileceği, evin balkon ve camı kirleneceği ve çevreye arar vereceği için uygun görmemişlerdir. Öğrenciler son testte evsel katı atıkları azaltmak için yapılabilecek faaliyetleri; kullanılmayan eşya ve giysiler ihtiyacı olanlara verilebilir, bayat ekmekler çorba, köfte, kızartma... v.b.lerinin yapımında kullanılabilir, atık kumaşlar çeşitli ürünlerin yapımında kullanılabilir, bayat ekmekler hayvanlara verilebilir, kullanılmış kağıtlar karalama kağıdı olarak kullanılabilir ve evsel atıklar çöpe atılabilir şeklinde ifade etmişlerdir. Öğrencilerin davranışlarındaki farklılık ise, kullanmadıkları eşya ve giysilerini ihtiyacı olanlara verdikleri, bayat ekmekleri hayvanlara verdikleri, kullanılmış kağıtlan karalama kağıdı olarak kullandıkları, atık kumaşları çeşitli ürünlerin yapımında kullandıkları ve son olarak evsel atıkları çöpe attıktan şeklinde saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Çevre Eğitimi, Atık, Geri dönüşüm. ııı

APPLICATION OF AN EDUCATIONAL MODEL FOR ENVHIONMENTAL CONSCIOUS LEVELS OF THE PRIMARY SCHOOL STUDENTS AS A CONSUMER DURING THE CONSUMPTION ACTIVITIES ABSTRACT This research is made in order to determine the environment conscious levels of primary school students in consumption activities and apply an education model related to this. For this purpose, totaly 115 students are taken into this research in Kırıkkale from the Mehmet Ali Eren Primary School They were tree education groups need is this study face-to-face education (n=39), hand book (n=39) and control groups (n-37). Statistical analysis of this study is done by using t-test, one-way variance analyse and Tukey test. Study is found that; the differences between the groups in the pre test is mainly against the control group while in the last test it is in favor of the face-to-face education group. The difference between the groups have been found unimportant in pre test and important in the last test (p<0.05). When the average scores of the pre test and last test are evaluated separately, it is found that the average score of the last test is higher than the average scores of the pre test and differences between the tests mostly occured in the face-to-face education group. Students in all groups accept people and wastes as the first order component of the environmental pollutioa At the end of the education, all of the face-to-fece education group students answer the Recycling sign truly; environment friend concept is answered at the same ratio in both face-to-face education group and hand book group students. At the end of the education face-to-face education group students are buying a product, they should take care of packing material properties such as environment friendly, recycle and having a deposit. Students have explained that plastic materials and disposable batteries should be preferred, it will be better that the products are IVbought during the shopping, shouldn't be carried in plastic bags. Face-to-face education group students explained the benefits of products having deposit as decreasing the amount of waste, supplying a support in family budget, keeping natural resources and providing energy saving. They clarified those items also in the reasons of preferring the products having deposits. Depending on the point average is ordered from high to low, face-to-face education group, hand book group, and control group students thought that wastes must be put in to waste boxes depending on their types. In all groups, in home waste throwing type more than half of them gave the answer of `we must put a bag into our home waste box. When this box is filled, the top of this bag should be tied strongly, then it must be put into the big waste box in outside`. Students didn't find acceptable to shake the things such as carpet, kilim, and tablecloths... etc. from the windows or balcony. Since it makes the neighbours angry also, causes environmental pollution, cleaning can be done by vacuum cleaner. In the last test, students carried out the activities that decrease home solid wastes as; unused materials and clothes can be given to the other people who need them, old breads can be used in making soup, meatbalL..etc, left over fabrics can be used in making different garment, old breads can be. given to the animals, used papers can be used as sketch papers and home wastes can be put in to waste box. The difference in their behaviours students are determined as unused materials and clothes are given to the people who need them, old breads are given to the animals, used papers are used as sketch papers, left over fabrics are used in different product and finally home wastes are put into waste boxes. Key words: Environmental Education, Waste, Recycling.