Sağlık ocaklarında verilen hizmetlerin iş etüdü tekniğine dayalı olarak değerlendirilmesi ve birim maliyetlerinin hesaplanması

Abstract

Gölbaşı Eğitim Araştırma Sağlık Grup Başkanlığına bağlı beş sağlık ocağının sağlık hizmetlerinin iş etüdü tekniğine dayalı olarak değerlendirilmesi ve verilen sağlık hizmetlerinin birim maliyetlerinin hesaplanması amacıyla bu araştırma gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma 1996 yılı Kasım ve Aralık ayları içersinde gerçekleştirilmiş olup, tanımlayıcı türdedir. İş ölçümü çalışması sırasında sağlık ocaklarındaki her bir personel 19-28 Kasım tarihleri arasında bir tam gün izlenmiştir. Sonra her ocak için meslek grubuna göre elde verilerin (Toplam iş süresine ait toplam iş kapsamlarının, sağlık hizmetleri sürelerinin ve toplam etken olmayan sürelerin) ortalaması alınarak, bu ocakların verdiği sağlık hizmetleri değerlendirilmiştir. Ayrıca her bir hizmet için meslek gruplarına göre elde edilen ortalama süreler, gider dağıtımında ölçüt olarak kullanılarak ve 1996 Kasım ayında verilen sağlık hizmetleri sayıları da dikkate alınarak, bu ocakların 1996 kasım ayında verdiği sağlık hizmetlerinin birim maliyetleri hesaplanmıştır. İş ölçümünden elde edilen bulgulara göre tüm ocaklardaki tüm personel grupları büyük oranda etken olmayan süreye sahiptirler (% 53.8'den % 97.5'e bu yüzde değişmektedir). Aynı zamanda personelin kendisinden kaynaklanan etken olmayan süreninde oldukça fazla olduğu görülmektedir (% 5.7'den % 80.6'ya bu yüzde değişmektedir). Bu araştırmanın iş ölçümü ve birim maliyet hesabı bölümlerinden elde edilen bulguların değerlendirilmesi sonucu şunlar söylenebilir.97 Ocaklarda istihdam edilen Personel sayısının fazlalığından, çeşitli nedenlerden dolayı belirlenen hizmetlerin verilemeyişinden, yine çeşitli nedenlere bağlı olarak yeterli sağlık hizmeti talebi olmamasından ve personelin kendisinden kaynaklanan nedenlerden dolayı araştırma kapsamına alınan sağlık ocaklarındaki personelin etken olmayan süreleri fazla olmaktadır. Hesaplanan birim maliyetler ve bunları hesaplamakta kullanılan ortalama süreler, ocaklar arasında oldukça farklıdır. Örneğin poliklinik hizmeti ortalama süresi 3.3 dakikadan, 20.8 dakikaya kadar değişmektedir. Aynı türdeki birim maliyetlerde de 30.8 kata kadar varan farklar vardır. Bu sonuçlar da hizmetlerin farklı nitelik ve orantısız nicelikte verildiğini, yani aynı merkezden koordine edilmelerine rağmen (aynı sağlık grup başkanlığına bağlıdırlar) verilen hizmetlerin niteliksel ve niceliksel bir standardının bulunmadığını ve ocaklarda çalışan personel sayısının da verilen hizmete oranla fazla olduğunu göstermektedir. Varılan sonuçlar ışığında şunların yapılması sorunu çözebilir: Belirli periyotlarda araştırılan sağlık ocağı bölgelerinde verilmesi gereken hizmetler sağlık hizmetleri konusunda uzmanlaşmış iş etütçüler tarafından iş hazırlama tekniğiyle tam olarak belirlenip, bunları yapmak için daha kolay, daha etken, daha düşük maliyetli yöntemler geliştirilip, bu yöntemlerin optimal ortalama yapılış süreleri hesaplandıktan sonra (yani yöntem etüdü çalışmasından sonra), her bir hizmetin tıbbi yapılış standartı belirlenip, daha sonra da standart yapılış süresi, bulunabilir (yani iş ölçümü çalışması yapılmalıdır). Bu yöntem etüdü ve iş ölçümü çalışması sonrası iş planlama ve yöneltme tekniği ile etken olmayan zaman kalmayacak şekilde gereken personel sayısı, araç, gereç, malzeme ve diğer fiziki koşullar hesaplanabilir. Belirlenen maddi koşulların sağlanmasından sonra gerekli sayısı saptanarak, ataması yapılan personelin çağdaş verimliliği arttırıcı metotlarla yeterli hizmet vermesi98 sağlanabilirse (yani iş düzenleme, iş gereklerinin saptanması, iş gereklerine performansa bağlı ücret ayrımı ve iş öğretimi gibi diğer iş etüdü teknikleri kullanılabilinirse) birim maliyetlerin düşmesi, sağlık hizmetlerinin daha kaliteli ve yeterli sayıda olması sağlanabilir.