Şizofreni, tedaviye bağlı ekstrapiramidal sendromlar ve diabet ilişkisi

Abstract

ÖZET Amaç: Tedavi altında olan ve henüz ilaç kullanmayan şizofren hasta gruplarında diyabet sıklığının saptanması ve antipsikotiklere bağlı olarak ortaya çıkan ekstrapiramidal yan etkilerin diyabet ile ilişkisinin araştırılması planlanmıştır. Ayrıca olası bir ilişkinin mitokondrial bağlantılarının incelenmesi de araştırmanın son ayağını oluşturmaktadır. Yöntem: Bu araştırmaya Gazi Üniversitesi Psikiyatri kliniğine ayaktan ve yatarak başvuran DSM-4 kriterlerine göre, şizofreni ve şizofreniform tanısı alan 74 hasta alınmıştır. Hastalardan 30 tanesi daha önce antipsikotik kullanmamış (Grup I) hastalardan oluşurken, 44 tanesi en az 6 aydır antipsikotik alan hastalardan (Grup II) oluşmaktadır.Bu hastalardan Grup I'deki hastalara tedavi öncesi ve tedavi sonrası 5, 10, 30'uncu günlerde, Grup IF deki hastalara ise bir kez AİMS ve Simpson-Angus Ekstrapiramidal yan etkileri değerlendirme ölçeği uygulanmıştır. Araştırmaya dahil edilen tüm hastalara 3 gün boyunca karbonhidrat diyeti uygulandıktan sonra, 8 saatlik açlık sonrası sabah açlık kan şekeri, insulin laktat ve piruvat ölçümleri yapılmıştır. Daha sonrada 75 gr'lık oral glukoz tolerans testi uygulanmıştır. Daha önce antipsikotik tedavi almamış gruptaki hastalara, tedavi başlandıktan 30 gün sonra tüm kan testleri yinelenmiştir. Grup I'deki hastaların başvuru sıralarına göre sırayla 18 hastaya Risperidone 2 hastaya ise, Haloperidol başlanmıştır.Hastalann kontrollerinde durumlarına göre doz artışına gidilmiştir. Grup IF deki hastaların ise 17'si klasik, 27'si ise atipik antipsikotik kullanmaktaydı. Bulgular: Her iki gruptaki hastalar arasında sosyodemografik veriler, diabet parametreleri, ekstrapiramidal yan etkiler, laktat, pirüvat, laktat/pirüvat oranı arasındaki farklar incelenmiştir. Grup I'deki hastaların tedavi öncesi ölçümleri ve tedavi sonrası ölçümleri ve bu hastaların tedavi öncesi ölçümleriyle GrupIFdeki hastaların tek ölçümleri karşılaştınlmıştır. Her iki gruptaki hastaların kullandıkları antipsikotik türüyle laktat/pirüvat oram, diabet parametreleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Grup I'deki hastalarda bazal OGGT değeriyle 58Simpson -Angus ekstrapiramidal belirtileri değerlendirme ölçeği, yine bu gruptaki hastalarda bazal insulin değerleriyle laktat'm 1 aylık tedavi sonrası ölçüm değeri arasında pozitif yönde bir korelasyon bulunmuştur. Sonuç: Bu çalışmadaki tüm örneklem grubunun, AKŞ, OGGT bozukluğu, ailede diabet öyküsü oranlan, bu konudaki diğer çalışmalarla uyumlu bulunmuştur. Bazal OGTT ile EPS yan etkileri arasında bulunan ilişki ve yine bazal insülinle ilaç tedavisi sonrasında yapılan laktat ölçümleri arasındaki korelasyon, tedaviden önce var olan gizli diyabetin önemini göstermektedir. Gizli diyabet varlığında, kullanılan antipsikotikler ile mitokondrial hasarın oluşması olasıdır. Bu sonuçlara göre, gizli diyabet; şizofreni, EPS ve mitokondrial hasar üçlüsü arasında bağımsız değişken olarak kabul edilebilir. 59