Yetiştirme yurtlarında kalan adolesanların beslenme ve fiziksel aktivite durumlarının sağlık ve vücut kompozisyonları ile ilişkisinin saptanması

Abstract

Ankara'da yetiştirme yurtlarında kalan adolesanların beslenme ve fiziksel aktivite durumlarının sağlık ve vücut kompozisyonları ile ilişkisinin saptanması amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini, Ankara'da 2006-2007 yılları arasında yetiştirme yurtlarında kalan 13-18 yaş grubundaki 115 erkek ve 83 kız olmak üzere toplam 198 adolesan oluşturmaktadır. Çalışmada veriler üç aşamada toplanmıştır; birinci aşamada bireylerin beslenme durumlarını ve alışkanlıklarını saptamak için geliştirilen soru seti kullanılmıştır. İkinci aşamada, adolesanların besin tüketim sıklıkları, 24 saatlik hatırlatma ve fiziksel aktivite kayıtları alınmıştır. Üçüncü aşamada ise, adolesanların antropometrik ölçümleri yapılmış, sağlık durumlarına ilişkin veriler biyokimyasal ölçümlerle belirlenmiştir.Araştırma sonucunda, adolesan erkeklerin %13.9'unun, kızların da %31.3'ünün sağlık sorunları olduğu, erkeklerin %13.9'unun, kızların da %9.6'sının sigara içtiği belirlenmiştir. Erkeklerin %69.6'sının, kızların da %91.6'sının öğün atladığı, öğün atlayan erkeklerin %34.8'inin, kızların ise %61.4'ünün en çok sabah kahvaltısını atladıkları saptanmıştır. Çalışmaya katılan erkek (%63.0) ve kızların (%65.0) yarıdan fazlasının yemek seçtiği, adolesanların %17.2'sinin hiç süt tüketmediği %40.9'unun ise hiç kırmızı et tüketmediği belirlenmiştir. Adolesanların diyetle günlük ortalama enerji ve besin öğesi alımları Türkiye'ye Özgü Beslenme Rehberi doğrultusunda değerlendirildiğinde, erkeklerin A vitamini, folik asit, Vit B12, potasyum, kalsiyum, magnezyum, kızların ise enerji, A vitamini, Vitamin B1, folik asit, Vit B12, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve fosfor yönünden yetersiz beslendikleri belirlenmiştir. Adolesanların genel olarak antropometrik ölçümlerinin normal sınırlar içinde, ancak aktivite düzeylerinin önerilenin altında olduğu belirlenmiştir. Araştırma kapsamına alınan erkek ve kız adolesanların diastolik, sistolik kan basınçları, serum glikoz, BUN, ALT, AST, kalsiyum, kolesterol, trigliserit, ürik asit, protein, albümin, çinko, demir, demir bağlama kapasitesi, Vit B12 düzeyleri ortalamaları 13-18 yaş grubu adolesanlarda olması gereken referans normal sınırlar içinde bulunmuştur. Cinsiyete göre serum glikoz, BUN, kalsiyum, protein, albümin, demir bağlama kapasitesi ve Vit B12 düzeyleri istatistiksel olarak önemli farklılık göstermiştir. Erkeklerin serum glikoz, BUN, protein, albümin, çinko ve Vit B12 düzeyleri ortalamaları kızlara göre daha yüksek bulunmuştur. Kızların ise serum kalsiyum ve serum demir bağlama kapasitesi ortalama düzeyleri erkeklere göre daha yüksek bulunmuştur. Adolesan erkeklerin %15.7'sinin (n=18) sağlıklı beslenme indeksi (SBİ) puanı ?kötü?, %80.9'unun (n=93) SBİ puanı ?orta? ve sadece %3.5'inin SBİ puanı ?iyi? olarak değerlendirilmiştir.Yetiştirme yurtlarında kalan adolesanların, beslenme alışkanlıklarını düzeltmeye ve beslenme ve sağlık bilgilerinin güçlendirilmesine yönelik bir eğitim programının ulusal düzeyde geliştirilip uygulanması, buna benzer çalışmaların belirli periyotlarla tekrar yapılması önerilmiştir.

The present study was planned and implemented with the purpose of determining the relationship between the nutritional and physical activity conditions of adolescents living in orphanages in Ankara and their health and body compositions. Total one hundred and ninety-eight adolescents within the age group 13-18 living in orphanages in Ankara between the years 2006 and 2007, out of which 115 are boys and 83 are girls, constitute the cosmos of the study. Data of the study were collected in three stages; in the first stage, the question set developed to determine the nutritional states and habits of individuals. In the second stage, frequency of food consumption of adolescents, 24-hour reminders and physical activity were recorded. In the third stage, anthropometric measurements of the adolescents were taken, and data concerning their health conditions were determined through biochemical measurements.It was found in the study that 13.9% of boys and 31.3% of girls had health problems, and 13.9% of boys and 9.6% of girls smoked. It was also found that 69.6% boys and 91.6% of girls skipped meals, and among those skipping meals, 34.8% of boys and 61.4% of girls skipped breakfast most. It was found that more than half of boys (63.0%) and girls (65.0%) were pickers as regards what they eat, 17.2% of adolescents never consumed milk, and 40.9% never consumed red meat. When daily mean energy and nutrient intakes of adolescents were evaluated according to Nutrition Guide Unique for Turkey, it was found that boys ate diets insufficient in vitamin A, folic acid, Vitamin B12, potassium, calcium and magnesium, and girls ate diets insufficient in energy, vitamin A, Vitamin B1, folic acid, Vitamin B12, potassium, calcium, magnesium and phosphorus. It was found that anthropometric measurements of adolescents were within normal limits; however, their activity levels were below those recommended. Of the male and female adolescents participating in the study, mean values for diastolic and systolic blood pressures, serum glucose, BUN, ALT, AST, calcium, cholesterol, triglyceride, uric acid, protein, albumin, zinc, iron, iron binding capacity, Vitamin B12 levels were found within the reference normal limits for adolescents between ages 13 and 18. Serum glucose, BUN, calcium, protein, albumin, iron binding capacity, and vitamin B12 levels showed statistically significant differences according to gender. Mean values of serum glucose, BUN, protein, albumin, zinc, and vitamin B12 levels were found higher in boys as compared to girls. In girls however, mean values of calcium and serum iron binding capacity were found higher as compared to boys. HEI score for %15.7% of adolescent boys (n=18) were evaluated as ?bad? for 80.9% (n=86) as ?medium? and for 3.5% (n=6) as ?good?. No statistically significant differences were found between the mean values of blood tests of the adolescents according to HEI score (p>0.05).It is recommended that a training program for correcting the diet habits of adolescents living in orphanages and reinforcing their knowledge in nutrition and health areas should be developed and implemented, and similar studies should be repeated with certain intervals.