İnfertilite ajanı gossypolün insan eritrosit zarı Na+-K+-ATP az enzim aktivitesi ve fare kemik iliği hücrelerinin genetik materyali üzerindeki etkilerinin araştırılması

Abstract

82 VI- ÖZET Gossypol, pamuk bitkisinin değişik kısımlarından özellikle tohumundan elde edilen fenolik bir bileşiktir. Erkek kontraseptifi olarak Çin'de yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Hormondan bağımsız etki gösteren bu bileşiğin yan etkileri (hipokaleminin dışında) önemsizdir ve nadir olarak görülmektedir. Gossypolün, sperm hareketini ve spermatogenezisi etkili ve tersinir şekilde inhibe ettiği bilinmesine rağmen, etki mekanizmasının nasıl olduğu halen anlaşılamamıştır. Bu çalışmada üç değişik sistem üzerinde gossypolün etkileri araştırıltı. + + insan eritrosit zar Na -K -ATP az aktivitesi üzerinde gossypolün 4 değişik dozunun etkisi araştırıldığında; 5 ve 7.5 uM dozlarda enzim aktivitesinde inhibisyon gözlenmezken, 10uM (Kontraseptif doz) ve 15 uM dozlarda bu enzim aktivitesinde inhibisyona neden olduğu saptandı. Gossypolün zarda etkili bir ajan olduğu bu çalışmayla da gösterilmiş oldu. Genetik madde üzerinde etkilerini araştırmak için de iki sitogenetik yöntem kullanıldı. 20,40 ve 80 ugr/gr dan oluşan gossypol dozlarının fare kemik iliği hücrelerindeki etkisi, in vivo mikroçekirdek test sistemi ile değerlendirildi ve kontrol grubu ile 3 doz grubu karşılaştırıldığında,83 mikroçekirdek içeren polikromatik eritrositlerin yüzdesinde anlamlı bir fark bulunamadı (p>0.05). Ayrıca, pozitif kontrol olarak kullanılan MMS grubu ile bu gruplar karşılaştırıldığında, bu gruplarda oluşan mikrocekirdekli hücrelerin yüzdesinin çok düşük olduğu ve normal sınırlar içerisinde kaldığı görüldü. Böylece bu test sistemi ile gossypolün fare kemik iliği hücrelerinde mutajenik etki oluşturmadığı gösterildi. Gossypolün aynı dozları in vivo aneuploidi test sisteminde de araştırıldı. Bu doz grupları ile kontrol grubu karşılaştırıldığında fare kemik iliği hücrelerinde aneuploidi frekansında anlamlı bir farkın olmadığı görüldü (p>0.05). Bu test sistemi ile de gossypolün kromozomlarda sayısal bir anomali oluşturmadığı belirlendi. Ayrıca 20,40 ve 80 ugr dozlarda fare kemik ilgi hücrelerinde mitotik indeks yüzdeleri belirlendi ve kontrol grubu ile doz grupları arasında anlamlı bir fark bulunamadı. Sonuç olarak, hammaddeye bağımlı kalmaksızın, ülkemizde de nüfûs artışının önlenebilmesinde yan etkilerinin çok az olması nedeniyle gossypolün etkili bir erkek infertilite ajanı olarak kullanılabileceğini düşünmekteyiz.

84 VII- SUMMARY Gossypol is a phenolic compound which can be obtained from various part of the cotton plant. Especially the seed part of the plant is very rich of these compound. Gossypol is widely used as a contraceptive agent for men in China. The side effects of this substance are found to be unimportant (except hypokalemia) and are observed very rarely. Gossypol inhibits spermatogenesis and sperm movement but the mechanism of action is still unknown. In this work the effects of gossypol on three different biological system were investigated. The effects of four different doses of gossypol on + + human erytrocyte membrane Na -K ATP ase activity were analysed. 5 and 7.5 uM concentrations of gossypol administration did not cause any inhibition in the enzyme activity but 10 uM (contraceptive dose) and 15 uM dose inhibited the activity. Results established the fact that gossypol is an active agent on the erythrocyte membrane. Two different cytogenetic methods were used to investigate the effects of gossypol on the genetic material.85 20,40 and 80 umgr/gr doses of gossypol were administrated to mice, and their effects on the bone marrow cells were tested by the in vivo `micronucleus method`. We didn't observe any significant difference between control and test groups using the percentage values of polycromatic erythrocytes (P>0.05). Comparison of the effect of the positive control MMS group with these groups showed that the effect is unsignif icant and gossypol didn't cause mitogenic effect on the bone marrow cells of the mice. We also investigated the effect of above doses of gossypol by the aneuploidy test system. We also didn't observe a significant changes in the blood marrow cells of the mice (P>0.05). Gossypol did not cause any anomalies is terms of chromosome number using the aneuploidy test system. Administration 20,40, 80 ug/gr doses of gossypol did not cause any significant difference in the mitotic index values of mice bone marrow cells. It was therefore concluded that, with very few side effect gssypol can be used as an infertility agent for men in our country.