Sambucus nigra L. bitkisinin antienflamatuvar aktivitesi üzerinde çalışmalar

Abstract

118 ÖZET S. nigra L., fîtofarmasi, homoeopati ve halk arasında tedavi amacıyla yaygın olarak kullanılan bir bitkidir. Bitkinin ofîsinal olan kısmı çiçekleridir. Diğer organları, toksik siyanogenetik heterozitler içermesi nedeniyle ofîsinal değildir. Dünyanın değişik yerlerinde, çeşitli hastalıkların, özellikle romatizma vb. iltihablı hastalıkların tedavisinde bitkinin çiçekleri kullanılmakta, ülkemizde ise yaprakları tercih edilmektedir, tltihablı hastalıkların tedavisinde yaygın kullanılışına rağmen bu konuda yapılmış bir araştırma bulunmamaktadır. Bu çalışmada, öncelikle, yaprakların etanol ekstresinin, farelerin arka ayaklarında oluşturulan karagenin ödemine karşı, doza bağlı olarak artan belirgin antienflamatuvar aktivitesinin bulunduğu tespit edildi. Etanol ekstresinden, solvan ekstraksiyonu ile elde edilen fraksiyonlardan kloroform ve kalan su fraksiyonunun herhangi bir aktivitesi bulunmamasına karşılık, bütanol fraksiyonunda belirgin antienflamatuvar aktivite gözlendi. Aktif bütanol fazı, soğuk eter ile çöktürmek suretiyle ikinci bir fraksiyonlama işlemine tabi tutuldu, bütanol-çöken subfraksiyonunda daha yüksek olmak üzere, etkinin üst eter fazı ve çöken kısım arasında dağıldığı görüldü. Diğer taraftan, yaprakların etanol ekstresi ve bütanol-çöken subfraksiyonunun aktivitesi, farelerde serotonin ödemine karşı da test edildi ve aktif fraksiyonun bu model üzerinde de kuvvetli antienflamatuvar aktivitesi tespit edildi. Ancak aynı numunelerden hazırlanan merhemin topik olarak uygulanması ile karagenin ödemi üzerinde belirgin bir etki gözlenemedi.119 T*``P«*»*r »»»ucunda, S. nigra yapraklar,T haIk arastnda romatizma ve diğer iltihaph hastacaT tedavisi`de kullan..,,,», adayacak belirginlikte bir antienflamatuvar akteviteye sahip olduğu tespi, edilmiştir.

120 SUMMARY S. nigra L. is a plant widely used in phytopharmacy, homoeopathy and folk medicine. The flowers constitute the officinal part of the plant. Other organs, howewer, as they contain cyanogenetic glycosides aren't officinal. In different parts of the world several diseases especially inflammatory ones like rheumatoid arthritis are treated with the flower of the plant, whereas in our country leaves are preferred. Evcnthough the plant has acquired an extensive use in the treatment of inflammatory diseases, no serious research has been undertaken on this topic. In this study, firstly a clear anti-inflammatory effect of the ethanol extract of leaves correlating with the dose was observed by using carragenin edema model in the hind paw of mice. Evcnthough, among fractions obtained from ethanol extract with succcsivc solvent extractions, chloroform and remaining aqueous fractions had no activity, butanol fraction showed a significant anti-inflammatory activity. Active butanol phase was fractioncd a second time by precipitation with cold ether. The activity was present in both subtractions but higher in the precipitated part. On the other hand, effect of the ethanol extract as well as the precipitated subtraction from butanol was further tested in serotonin edema of mice and active fraction displayed strong anti-inflammatory effect. But same sample had no visible effect on carragecnan edema model when applied topically. Following studies undertaken, S. nigra was concluded to have an anti inflammatory effect significant enough to explain its use in the treatment of arthritis and other inflammatory diseases in folk medicine.