Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve yıldırma yaşama düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve yıldırma yaşama düzeyleri arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Bu araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini 2010-2011 eğitim-öğretim yılında Siirt il ve ilçe merkezi sınırları içinde yer alan, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı 66 ilköğretim okulunda görev yapan 1315 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, okul yöneticilerinin liderlik stillerini belirlemek için ?Çok Faktörlü Liderlik Ölçeğié, öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyini belirlemek için ?Örgütsel Bağlılık Ölçeği?, öğretmenlerin yıldırma yaşama düzeyini belirlemek için de ?Olumsuz Davranış Ölçeği? kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 15 ve AMOS 6 programları kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişki path analizi ile hesaplanmıştır.Araştırmanın sonucunda, ilköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticileri, liderlik stillerini orta düzeyde gerçekleştirdikleri ve dönüşümcü liderlik davranışlarını işlemci liderlik davranışlarından daha fazla sergiledikleri; ilköğretim okulunda görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık algılarının içselleştirme boyutunda en yüksek düzeyde olduğu, bunu sırasıyla özdeşleşme ve en düşük düzeyde ise uyum boyutunun izlediği; ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin yıldırmanın görev ve sosyal ilişkiler boyutlarında olumsuz davranışlara ?ara sıra? düzeyinde maruz kaldıkları; dönüşümcü liderlik ve ve örgütsel bağlılık ile yıldırma arasında negatif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu; dönüşümcü liderlik davranışları sergileyen okul yöneticilerinin öğretmenlerin yıldırma algılarını düşürdüğü; işlemci liderliğin ise örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin anlamlı olmadığı, ancak yıldırma üzerindeki etkisi pozitif yönde ve düşük düzeyde olduğu; dönüşümcü liderliğin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin pozitif yönlü olmasına rağmen işlemci liderliğin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin anlamlı olmadığı; örgütsel bağlılık ile yıldırma arasında negatif yönlü bir ilişkinin olduğu; öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arttıkça, yıldırma yaşama düzeylerinin azaldığı; okul yöneticileri dönüşümcü liderlik davranışları sergiledikçe, öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının arttığı ve yıldırma yaşama düzeylerinin azaldığı; okul yöneticilerinin işlemci liderlik davranışları öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına bir etki yapmadığı ve öğretmenlerin yıldırma yaşama düzeylerini arttırdığı; dönüşümcü liderliğin örgütsel bağlılığa göre yıldırma üzerinde ve örgütsel bağlılığında yıldırma üzerinde işlemci liderliğe göre daha güçlü bir yordayıcı olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

The purpose of this studywas to determine the correlation between leadership types of school principals, organisational commitment of teachers, and mobbing experience level. The study was a relational screening model research. Population of the study were composed of 1315 primary school teachers who work in Turkish Public, in Siirt, Turkey. In the study, scale of ?Multifactor Leadership Questionnaire? was used to determine the leadership styles of school principals; scale of organizational commitment was used to determine degree of ?Organizational Commitment?; scale of ?Negative Behaviour Questionnaire? was used to determine degree of mobbing experience. SPSS 15 and AMOS 6 software was used in the analysis of the study. The correlation between variables was calculated by means of path analysis.The result of the study indicated, school principals displayed transformational leadership at mid-level, and used transformational leadership more than transactional leadership; organizational commitment perception of primary school teachers was at the highest level in terms of internalization, respectively, identification, and the lowest level adaptation; primary school teachers occasionally experienced mobbing in terms of their social relations and position; there was a negative and significant relation between transformational leadership and organizational commitment and mobbing; school principals who used transformational leadership decreased the perception of mobbing according to the views of teachers; transactional leadership did not have significant effect on organizational commitment, but had positive and low-level effect on mobbing; although transformational leadership had positive effect on organizational commitment, the effect of transactional leadership on organizational commitment was not significant; there was a negative correlation between organizational commitment and mobbing; the more the level of organizational commitment of teachers increased, the less mobbing level was experienced; as the school principal displayed transformational leadership behaviours, it was seen that organizational commitment of teachers increased whereas their mobbing experience levels decreased; transactional leadership behaviours of school principals didn?t influence the teachers? organizational commitment while they increased mobbing experience levels of teachers; when compared to organizational commitment, transformational leadership was a better predictor on mobbing, and when compared to transactional leadership, organizational commitment was a better predictor.