Farklı branş ve düzeydeki erkek sporcularla spor yapmamış olanların psikolojik ihtiyaçları ile bazı sosyal ve sportif özellikleri

Abstract

116 ÖZET Bu çalışma, farklı branş ve düzeydeki sporcular ile spor yapmamış olanların psikolojik ihtiyaçları ve bazı sosyal ve sportif özelliklerini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Araştırmaya Gazi Üniversitesi Beden Eğt. ve Spor Yüksek Okulu ile diğer bölümlerden (Müzik Böl, Resim, Böl. Dişçilik Fak, Eczacılık Pak.) toplam 300 dereceye girmiş sporcu ve spor yapmamış 18-25 yaş grubundaki erkek denekler alın mıştır. 101 kişinin E.P.P.S. tutarlılık puanı 10 puanın altın da olduğu için değerlendirme dışında bırakılmıştır. Araştır mada psikolojik ihtiyaçlar için (Edwards Personal Preferen ce Schedule, E.P.P.S.) olarak bilinen Prof. Dr. Yıldız Kuzgun tarafından Türkçeye çevrilen geçerliliği ve güvenilirliği test edilmiş ölçme aracı kullanılmıştır. Sosyal ve sportif özellikler pilot çalışmaya dayalı ola rak geliştirilen anket ile test edilmiş, test bataryaları toplu olarak deneklere uygulanmıştır. Verilerin analizinde veri türlerine bağlı olarak ki-ka- re, t testi ve tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Var- yans analizi sonucunda önemli bulunan değerler Scheffe testi ile kontrol edilmiştir. Psikolojik ihtiyaçlar bakımından F.H.G.-S.Y'lar ara sında Başarma, Uyarlık, Düzen, Gösteriş, Özerklik, Yakınlık Gösterme, Duyguları Anlama, ilgi Görme, Başatlık, Kendini Suçlama, Şefkat Gösterme, Değişiklik, Sebat, Karşı Cinsle İlişkiler, Saldırganlık alt ölçeklerinde anlamlı sonuçlar bu lunamamıştır (P>0.05). Diğer yandan, F.H.G., D.G.S.'lar psikolojik ihtiyaçlar bakımından kendi aralarında karşılaştırılmıştır. D.G.S. lar- da BAŞARMA-BAŞATLIK anlamlı düzeyde düşük çıkarken (P<0.01) futbolcularda DÜZEN ve SEBAT, Hentbolcularda ise UYARLIK alt ölçek puanlarının anlamlı düzeyde düşük olduğu gözlenmiştir (P<0.01)117 Ayrıca S.Y.'lar ve D.G.S'lar kendi aralarında karşılaş- tırılmıştır. D.G.S.'larda BAŞATLIK, spor yapmamış olanlar da Düzen ve Sebat alt ölçek puanları anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur (P<0.05). SPORTİF ÖZELLİKLERE YÖNELİK bulgular, da F. ve D.G.S.'ları spora ve branşına yönlendirenin çevresi oldu ğu ortaya çıkarken (P<0.05). H.'ları beden eğitimi öğretme ni, G.'leri ailelerinin yönlendirdiği gözlenmiştir (P<0.05). D.G.S.'larm orta okul ve lisede okul takımında yer al madıkları, orta okulda iken herhangi bir klüpte oynamadık ları tesbit edilmiştir (P<0.05). SOSYAL ÖZELLİKLERE YÖNELÎK bulgularda F; H; G;'lere göre D.G.S'lann ilk okul, orta okul ve liseyi bitirdik leri yerleşim yerlerinin daha çok köy ve ilçe olduğu belirlen- miştir(P<0.05). Bunun yanısıra güreşçilerin daha çok meslek lisesi mezunu, dinî inançları daha belirgin ve daha fazla kardeş sayısına sahip oldukları bulunmuştur (P<0.05). Araştırma grubu içinde D.G.S.'lara göre S.Y.'larm si gara ve içki alışkanlıklarının olduğu, daha fazla kardeş sa yısına sahip oldukları bulunmuştur (P<0.05). D.G.S.'larm elit sporcular ile aynı ortamı paylaştıkla rı durumlarda BAŞATLIK ve BAŞARMA duygularının düştü ğü gözlenmiştir (P<0.01) D.G.S.'larm ilk okulu, orta okulu ve liseyi köy ve il çede bitirmeleri daha az sportif aktivite ortamında bulun malarına neden olmuştur. Bu da sportif tecrübelerinde ek siklik yaratmış olabilir. Bu eksiklik sporda BAŞARMA ve BAŞATLIK özelliklerinin düşmesine neden olmuş olabilir Aynı zamanda D.G.S.'larm orta okul ve lise yıllarında okul takımında ve klüpte oynamama eksikliği elit sporcu olmala rını engelleyebilir.

118 SUMMARY The aims of this study is to determine psychological needs, social and athletic characteristics of athletes and persons. Totally 300 healthy university students who are studying at the School of Physical Education and the other departments such as music, art and faculty of pharmacology, voluntarily participated in this study. 48 of the subjects were sedentar and the others were elite athletes. The students were between 18 to 25 years old. 101 out of the experimental students were dismissed from the study because of their Edwards Personal Preference Schedule (E.P.P.S.) scores were lower than 10. In this study, E.P.P.S. that is translated into Turkish by Prof.Dr. Yıldız Kuzgun was used as measurement device to determine psychological needs. Some social and athletic characteristics have been tested by a questionnaire that was prepared according to the aim of the study. Scheffe test was performed according to the importance of one way analysis of variance scores and results were presented under three heading in this study. According to psychological needs, there was no significant differences (P>0.05) between football players, handball players, wrestlers and sedentar persons on 15 sub-parameters such as success, adaptability, order, autonomy, appearance, friendliness, sensitivity popularity, leadership, self-accusation, affection, variety, patience, relationship with the other sex and aggressiveness. Psychological needs have been compared between football players, handball players, wrestlers and unqualified athletes. While the success and leadership were significantly low in unqualified among athletes (P<0.01), order and patience among football players, adaptability among handball players were significantly low (P < 0.01).119 When unqualified athletes and sedentar persons were compared; although leadership was significantly low in unqualified athletes, order and patience were significantly low in sedentar persons. (P<0.05) Findings of athletic characteristics showed that, football players and unqualified athletes were directed toward sport by their environment (P<0.05), handball players were directed by physical education teachers and wrestlers were directed by their family (P<0.05). Also the results showed that unqualified athletes did not participate in school teams and any sport club during secondary and high school. (P<0.05) Findings of social characteristics showed that in contrast to football players, handball player and wrestlers, unqualified athletes graduated from small town or country secondary or high school (P<0.05). Unlike unqualified athletes, sedentar persons had harmful habits such as smoking, alcohol; furthermore they had more brothers and sisters. (P<0.05) It was observed that leadership and success levels were lower when unqualified athletes were in the same environment as with the distinguished athletes. Unqualified athletes participated in very few sports activities because they graduated from rural secondary and high school. That leads to lack of sports experience which caused them to have lower success and leadership. At the same time, the fact that unqualified athletes did not take part in school and club teams which prevents them from becoming distinguished athletes.