Juniperus oxycedrus L. subsp. macrocarpa (Sibth. and Sm.) Ball. uçucu yağı üzerinde farmakognozik araştırmalar

Abstract

-82- OZET Halk arasında üzümsü kozalaklarının böbrek taşlarını düşürmek amacıyla kullanıldığı bilinen Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa, yaprak ve üzümsü kozalak, etli kısım ve çekirdek uçucu yağlan üzerinde mevsime bağlı olabilecek değişiklikleri tespit amacıyla Mayıs, Ağustos ve Ekim 1998 aylarında İzmir, Çeşme, Çiftlik Köyü, Altınkum Plajından toplanan materyallerde araştırmalar yapılmıştır. Uçucu yağların yapısı GK ve GSK/KS yöntemleri ile analiz edilmiş ve uçucu yağın taşıdığı maddeler MS-kütüphane tarama yazılımı kullanılarak tayin edilmiştir. Uçucu yağ miktarının yapraklarda % 0.026-0.130 (en yüksek Ağustos), Üzümsü kozalaklarda % 0.13-0.56 ( en yüksek Ağustos ), etli kısımda % 0.16- 0.39 ( en yüksek Ağustos), çekirdekte ise % 0.032-0.44 arasında olduğu tespit edilmiştir. Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa bitkisinin Mayıs ayında toplanan yaprakların uçucu yağının bileşimindeki 108 ( % 87.6), Ağustos' ta 104 ( % 92.9 ), Ekimde 91 ( % 89.7 ) maddenin yapısı tayin edilmiştir. J. oxycedrus subsp. macrocarpa yaprak uçucu yağında her üç dönemde bulunan ana maddelerin oc-pinen (% 7.2-11.1), a-kamfolen aldehit (% 1.7-3.2), vidren (% 2.1-5.7), trans pinokarvakrol (% 1.5-3.0), /rans-verbenol (% 1.4.3), germakren (%1. 5-4.1), a-murolen( %4.1- 4.5), 8-kadinen (%1.8-3.8), a-sedrol (%2.3-9.7 ve manoiloksit (%7.7-21.9)tir.-83- Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa nın Mayıs ayında toplanan üzümsü kozalaklarının uçucu yağının bileşiminde 64 ( % 84.6 ), Ağustos ham örneklerde 42 ( % 86.5 ), olgun örneklerde 71 ( % 80.1 ), Ekimde ayında toplanan örneklerde ise 67 ( % 68.7 ) maddenin yapısı tayin edilmiştir. J. oxycedrus subsp. macrocarpa üzümsü kozalaklarında da ana bileşik a-pinen ( % 14.9-46.7 )dir. Bütün dönemlerde tespit edilen diğer majör maddeler ise; mirsen (%0.3-3.5), germakren D ( % 1.3-14.1), a-sedrol (%2.3-13.1), kamfolen aldehit (%2.3-13.1), trans-p- ment-2-en- 1,8-diol( %0.4-3.6)dür. J. oxycedrus subsp. macrocarpa üzümsü kozalakların etli kısım ve çekirdeklerinde ki uçucu yağda yapılan analizler ile, etli kısım ve çekirdeklerin uçucu yağlarının yapısındaki maddeler arasında biyo sentez açısından anlamlı önemli farklılıklar bulunmadığı tespit edilmiştir.

-84- SUMMARY Cone berries of Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa are known as to pass kidney stones, into pieces, as a folk medicine. An investigation carried out on the marerials collected in May, August and October around İzmir, Çeşme, Çiftlik Village and Altınkum Beach to determine the seasonal changes in volatile oil contents of cone berries, leaves, seeds, seedless cone berries. Composition of the essential oil in leaves was found as 0.026-0.130 % (max in August), in cone berries 0.13-0.6 % (max in August), in seedless cone berries 0.16-0.39 % (max in August), in seedless cone berries 0.16-0.39 % (max in August) and in seeds 0.032- 0.44 %. The quantity of essential oil determined as followings; at leaves 0.026-0.130 % (max at August), at lessed 0.16-0.39 % (max at August), at seeds 0.032-0.44 %. It has been shown that essential oil from the leaves of Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa collected in May, August and October contained 108 (87.6 %), 104 (92.9 %) and 91 (89.7 %) substances, respectively.-85- Major components of the essential oil of leaves of Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa collected in all three seasons are a-pinene (7.2-11.1 %), a-campholene aldehyde (1.7-3.2 %), widdrene (2.1-5.7 %), *raws-pinocarvrol (1.5-3.0 %), /raras-verbenol (1.4-3..0), germacrene (1.5-4.1 %), a-muurolene (4.1-4.5 %), y-cadinene (1.8-3.8 %), cedrol (2.3-9.7 %) and manoyl oxide (7.7-21.9 %). It is determined that the essential oil of the cone berries of Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa collected in May, August ( unripe and ripe), and October contained 64 (84.6 %), 42 (86.5 %) and 71 (80.1 %), 67 (68.7 %) substances, respectively. The major component of the essntial oil of the cone berries of Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa is a-pinene (14.9-46.7 %). The other major components are myrcene (0.3- 3.5 %), germacrene D (1.3-14.1 %), oc-cedrol (2.3-13.1 %), campholene aldehyde (2.3-13.1 %), /ra«s-/?-menth-2-en-l,8diol (0.4-3.6%) for all seasons. There are no significant differences between the analyses of the essential oils of the seedless cone berries and seeds of Juniperus oxycedrus subsp. macrocarpa from the biosynthesis point of view of the substances found in the essential oils.