Yaşlı ve dişsiz bireylerde mental foramen ve mandibular kanalın lokalizasyonlarında meydana gelen değişikliklerin bilgisayarlı tomografi ve BT dentascan programı kullanılarak dişli bireyler ile karşılaştırıl ...

Abstract

-83- OZET Kemik dokusu yaşam boyunca, fonksiyonel ihtiyaçları doğrultusunda değişime uğrayan canlı bir dokudur. Çene kemiklerinde meydana gelen değişiklikler özellikle dişlerin kaybından sonra daha belirginleşen alveolar kret rezorbsiyonu ile anılmaktadır. Bu rezorbsiyonun mandibular kemiği maksiller kemikten dört kat fazla etkilediği bilinmektedir. Otörler, mandibular kemik rezorbsiyonunu anlatırken genellikle alveolar kemik kaybından bahsetmektedirler. Çalışmamızda ise, yaşlılık ve dişsizlik ile mandibulada meydana gelen değişiklikleri mental foramen ve mandibular kanal lokalizasyonlarma bakarak değerlendirmeyi amaçladık. Çalışma gruplarına; i. genç ve dişli bireyler, ii. yaşlı ve dişleri yeni çekilmiş bireyler, iii. yaşlı ve uzun süredir dişsiz olan bireyler (5-10 senedir) dahil edildi. 12'şer hastadan oluşan üç gruptan Bilgisayarlı Tomografi ve BT DentaScan görüntüleri elde edildi. Bu görüntüler üzerinde her üç grupta da aynı şekilde; mental foramen'in, mandibular kanal'ın her yönden kemik sınırlarına uzaklık ölçümleri yapılıp, dişsiz gruplarda rezorbsiyon derecelerine ve sınıflamalarına bakıldı. Mental foramen'in mandibular Simfiz - Ramus arası mesafenin yaklaşık 1 / 4 'ü hizasında olduğu ve bu oranın dişsizlik yada yaşlılık ile değişmediği görüldü. Vertikal yöndeki konumunun ise, orta noktada olmayıp mandibular kemik alt kenarına daha yakın olduğu izlendi. Mental foramen ve alveolar kret arasındaki mesafenin yaş ve dişlilik durumuna göre (yaşlılık ve-84- dişsizlikte fazla) azalma göstermesi, alveolar kretteki rezorbsiyonun yaşam boyu devam ettiğini ve bu durumun dişsizlikle birlikte daha da arttığını gösterdi. Mental foramen bölgesi ve mandibular kanal boyunca, genç ve dişli bireyler ile yaşlı ve dişsiz bireyler arasında klasik bilginin tersine bazal kemik yüksekliğinde düşüş izlendi. Mandibular alveolar kemikteki rezorbsiyonun mental bölgeden posteriora doğru gidildikçe daha az olduğu hem mandibular kanal - alveolar kenar arası uzaklık ölçümlerinde hem de rezorbsiyon sınıflarına dağılımlarda izlendi. Mandibular bazal kemikte mandibular kanal boyunca özellikle de molar dişler bölgesinde dişlilik süresi boyunca vertikal boyutta artma izlendi. Dişli çenelerde yaş ilerledikçe mandibular kanalın altındaki bazal kemikte meydana gelen bu artış, dişler çekildikten sonra tam tersine bir azalma gösterdi. Mandibular kanalın labial ya da lingual kenarlara uzaklıklarında ise yaşlılık ya da dişsizlikle ilişkili bir değişikliğe rastlanmadı. Mandibular kanalın, mandibular kemik içerisinde labiolingual yönde özellikle molar dişler bölgesinde 1 / 3 oranında lingual kenara daha yakın seyrettiği izlendi. Yaşlılık ve dişsizliğin mandibulanın dış tabakasını oluşturan kortikal kemik boyutunda istatistiksel olarak izlenebilen bir değişikliğe sebep olmadığı gözlendi. Mental foramen'in her üç grupta da genelde infraorbital foramen ile aynı vertikal doğru üzerinde olmadıkları görülürken, mental foramen'in infraorbital foramen'e göre en çok medialde konumlandığı izlendi. Dişli çenelerde de mental foramen'in en çok 1. ve 2. premolar dişlerin apeksleri hizasında oldukları görüldü.

-85- SUMMARY Bone is a vital organ that changes for the functional neccessities all throughout life. The existing changes of the jaws become evident as alveolar crest recession after tooth loss. This resorption effects mandibular bone four times greater than maxillary bone. Authors generally explain the mandibular bone resorption with alveolar bone recession. In our study, we intended to evaluate the changes during old age and edentulousim by measuring the mental foramen and mandibular canal localizations. We made up three groups that are; i. young and dentate people, ii. old and newly edentulous people, iii. old and edentulous for a long period (5-10 years). We had 12 patients in all groups and took CT and Dental CT (DentaScan) images from all. We measured the distances from mental foramen and mandibular canal to the bone borders in all directions. We have seen that, the mental foramen lies along the selected line approximately at one-fourth of the distance from the mandibular symphisis to the posterior border of the ramus, and this ratio is the same in young, old and edentulous people. The mental foramen was not located at the midpoint of the height of the mandibular body, but sligthly nearer to the lower border of the mandible.The distance between the mental foramen and the alveolar crest during old ages and edentulousness (greater in the edentulousness) has shown much recession all throughout life. At the mental foramen site and through the-86- mandibular canal a recession at the basal bone height was seen amoung the young, dentate people and old aged and edentulous people, unlike to the classical knowledge. The degree of bone reduction between the alveolar ridge and the mandibular canal showed a decrease from the mental foramen to the posterior site of the mandible. During dentulous period, an increase had seen at the vertical height of the basal bone of the mandible, especially at the molar teeth site. After the extraction of the teeth, the height of the basal bone under the mandibular canal showed recession. The distance from the mandibular canal to the lingual or labial borders of the mandible did not show any difference between the groups. Mandibular canal had seem to locate approximately at one third of the labio-lingual distance nearer to the lingual site. There were statistically no differances between the cortical bone layers of the groups. The mental and infraorbital foramen did not seem to be located on the same sagittal plane in all our groups. The mental foramen was more medially then infraorbital foramen at a high ratio. The mental foramen was mostly seen between the first and the second premolar teeth at the dentate mandibles.