4-6 yaş resimli çocuk kitaplarında çocukluk anlayışının incelenmesi

Abstract

Öğretmenler tarafından en çok tercih edilen 4-6 yaşa yönelik resimli çocuk kitaplarında çocukluk anlayışını incelemenin amaçlandığı bu araştırmada, 4 ilden 84 öğretmen tarafından önerilen 200 çocuk kitabı `çocuk kavramı, çocuğun temel gereksinimleri ve yetişkinlerin çocuğa karşı sorumlulukları` kategorilerine göre incelenerek, kitaplarda hâkim olan çocukluk anlayışı ortaya konulmuştur. Araştırmanın verileri, içerik ve söylem analizi yaklaşımları ile analiz edilmiştir. İlk aşamada tüm kitaplar içerik analizi ile incelendikten sonra, başkahramanı çocuk olan 60 çocuk kitabı söylem analizi ile yeniden değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda kitaplarda yazarların genel olarak `eksik, bağımlı çocuk` imajı ile `minyatür yetişkin` (Sorin, 2005, s.13) anlayışı ikilemini yaşadıkları; bazı durumlarda yetişkin bakış açısıyla düşünmesi beklenilen çocuğun, birçok konuda yetişkinden bağımsız hareket etmemesi gereken pasif bir imajla yansıtıldığı görülmüştür. Modern-katılımcı çocuk anlayışının sınırlı kitapta temsil edildiği görülmüştür. Kitaplarda çocukla ilgili sık sık olumlu/sevimli özelliklere yer verildiği; iş birliği, paylaşma, yardımlaşma, empati, arkadaşlık, hayvan, doğa sevgisi, çevreyi koruma gibi olumlu sosyal becerilerin yüceltildiği görülmüştür. Genel olarak kitaplarda uslu, çevresine zarar vermeyen, yıkıcı davranışlar sergilemeyen, söz dinleyen çocukların daha çok tercih ve teşvik edildiği belirlenmiştir.

The study aimed at investigating the understanding of childhood in picture books for 4-6 year old children which were the most preferred by teachers. 200 children's books offered by 84 teachers from 4 different cities were researched according to the categories of `concept of child, basic needs of child and adults' responsibilities to child` and the understanding of childhood was presented which was dominant in the books. The data was analyzed with the content and discourse analysis. In the first stage, all the books were analyzed with content analysis and then 60 children's books were reexamined with discourse analysis whose protagonists were children. The results showed that authors generally vacillated between `the image of deficient and dependent child` and `miniature adult` (Sorin, 2005, p.13). It was founded that the child expected to think from adults' point of view in some cases was represented with a passive image in which the child shouldn't move independent form adults. It was seen that understanding of modern-agentic childhood was represented in limited number of books. It was seen that positive/ cute features of child were included in books and positive social abilities were aggrandized such as collaboration, sharing, helping each other, love of nature and animal, empathy, friendship and protecting the environment. In general it was founded that children who was well-behaved and obedient, who did not hurt someone and exhibit destructive behaviors were preferred and encouraged in the books.