Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ile normal gelişim gösteren çocukların yüz işleme ve görsel tarama becerilerinin karşılaştırılarak incelenmesi

Abstract

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı alan çocukların sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinde sergiledikleri atipik özelliklerin erken dönemde farkedilmesi OSB'nin gelişimsel seyrini etkilemede önemli görülmektedir. Bu durumun bir sonucu olarak gelişmiş ülkelerde OSB'li çocukların tanılamaya, spektruma yönelik eğilimi ve risk belirtilerini tespit etmeye ve sosyal etkileşim ile iletişim becerilerindeki atipik seyiri belirlemeye yönelik büyük mali kaynaklar ayrılmaktadır. Son yıllarda Türkiye'de OSB'li çocukların fark edilmesine ve sosyal hayata uyumlarına yönelik toplumsal farkındalık etkinliklerinin yaygınlaşmasına rağmen otizmin etiyolojisini anlamaya yönelik yapılan bilimsel çalışmalarda yeterince ilerleme kaydedilemediği görülmektedir. Oysa en erken dönemden itibaren OSB belirtilerinin tespiti ile başlayan süreç, erken müdahale programlarının uygulanması ile OSB'nin gelişimsel seyrini etkilemede temel kabul edilmektedir. Bu araştırmanın genel amacı, OSB tanısı almış çocuklar ile normal gelişim gösteren çocukların yüz işleme ve görsel tarama becerilerini karşılaştırmak ve bu bağlamda OSB'li çocuklarda gözlemlenen sıra dışı yüz işleme ve görsel tarama özelliklerini incelemektir. Araştırmada görsel tarama ve yüz işleme becerilerinin incelenmesi amacıyla kronolojik yaşı 3-10 yaş arasında olan araştırmanın temel seçim kriterlerine uygun 37 OSB'li çocuk ve 41 normal gelişim gösteren çocuk araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırmada OSB tanısı almış çocuklar ve normal gelişim gösteren çocukların yüz işleme ve görsel tarama becerilerinin karşılaştırmak üzere statik ve hareketli görsel materyal setleri hazırlanmıştır. Araştırmanın uygulamaları Ortadoğu Teknik Üniversitesi İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Araştırma ve Uygulama Laboratuvarında yürütülmüştür. Araştırmada OSB'li çocuklar ve normal gelişim gösteren çocuklara ait göz izleme verileri, araştırma amaçlarına yönelik hazırlanan görsel materyal setleri üzerinde göz izleme cihazı aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmada göz izleme verilerinin analizi sonucunda, OSB olan çocukların, normal gelişim gösteren çocuklara oranla sıra dışı yüz işleme becerilerine sahip oldukları belirlenmiştir. Aynı zamanda normal gelişim gösteren çocuklara göre, OSB olan çocukların insan yüzünde yer alan ağız ve göz bölgelerine sınırlı düzeyde odaklandıkları, uyaranlı ortamda yüz işleme performanslarının azaldığı tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, OSB'li çocuklar normal gelişim gösteren çocuklara oranla görsel materyal setlerinde, yüz dışında kalan bölgelerde özellikle yüzden uzaklaştıkça daha fazla görsel dikkat özellikleri sergilerken, ortak dikkat kurmaya yönelik ipuçları ve dikkat odağını takip etmede sınırlılıklar göstermektedirler. Bununla birlikte araştırma sonucunda OSB'li çocukların insan yüzünden daha çok nesnelere baktıkları ve aşina olan yüz ve nesne görüntülerini aşina olmayanlara oranla incelemek için daha fazla tercih ettikleri tespit edilmiştir. Araştırma bulguları, OSB olan çocuklarda yüz işleme becerileri ve müdahale uygulamalarına olası yansımaları bağlamında alan yazında var olan ilgili araştırmalar çerçevesinde tartışılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen göz izleme verilerine dayalı sonuçların ulusal ve uluslararası alanda OSB'li çocuklara yönelik yapılan diğer araştırmalara ışık tutacağı ve Türkiye'de ve Dünya'da OSB'li çocukları erken tanılama çalışmalarına öncülük edeceği düşünülmektedir.

Recognition of the atypical features of ASD (Autism Spectrum Disorders) in the areas of social interaction and communication at an early stage has been accepted important for the developmental course of ASD. Therefore, substantial financial resources have been allocated to early diagnosis of ASD in developed countries, though determining the course of atypical development and detecting the early signs of social interaction and communication problems. In recent years, despite the significant increase of the widespread public awareness about the early signs of ASD in children, there has not been enough progress in scientific literature in understanding the etiology of autism in Turkey. However, a progress has begun with the detection of the early signs of ASD and this progress has been considered essential for the implementation of various early intervention programs in intervening the developmental course of ASD. The general aim of this study is to determine the atypical eye tracking skills of children with ASD and to compare the eye tracking skills of children with ASD with eye tracking skills of typically developing children. In the current study, a total of 37 children diagnosed with ASD and 41 typically developing children have been accepted as participants for the analysis of eye tracking data in visual scanning and face processing skills., Children's chronological ages were between 3 and 10 years. In order to to compare the face processing and visual scanning skills of children with ASD and typically developing children, a set of static photographs and videos were created. Study implementations were carried out at the Middle East Technical University, Human Computer Interaction Research and Application Laboratory. Eye tracking data of both groups was measured through the use of advanced eye tracking technology. Study results indicated that children with ASD showed atypical face processing skills when compared to typically developing children's face processing skills. Furthermore, children with ASD displayed limited fixations on the mouth and eyes areas, also their face processing performance decreased in evoked environments compared to typically developing children. While children with ASD displayed more visual attention on the out of face areas, they also manifested significant limitations in following joint attention clues compared to typically developing children. Study findings also indicated that children with ASD displayed a tendency to look at objects more than human faces and they preferred to observe familiar faces and objects more than the unfamiliar ones. Study results were discussed in regard to literature on children with ASD's face processing skills and potential intervention approaches. Findings gathered form this study will shed lights on other researches for a better understanding of ASD, and will lead in early diagnosis studies in Turkey and in the World.