Eşten Beklenti Ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın iki amacı vardır. Birincisi üniversite öğrencilerinin evlilik sürecinde eşlerinden beklentilerini ölçmek amacıyla geçerli ve güvenilir Eşten Beklentiler Ölçeğinin geliştirilmesidir. İkincisi, Eşten Beklenti Ölçeği (EBÖ) puanları ile bazı değişkenler arasındaki ilişkileri incelemektir. EBÖ'nün geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında toplam 896 öğrenciden oluşan çalışma grubu ile çalışılmıştır. Araştırmada beş ayrı çalışma grubundan toplanan veriler kullanılmıştır. Yapı geçerliği için yapılan açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçüt bağıntılı geçerlik için İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği (İBÇÖ) kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda 25 madde ve 7 faktörlü bir ölçek geliştirilmiştir. Bu yedi faktör doğrulayıcı faktör analiziyle desteklenmiştir. Yedi faktör de alt boyut olarak kabul edilerek, içeriklerine göre `Eşe Sevgi`, `Sosyoekonomik Faktörler`, `Uyum`, `Cinsellik`, `İnanç ve Kültür Benzerliği`, `Ailelere Saygı` ve `Eşe Saygı` olarak adlandırılmışlardır. Ayrıca ölçeğin iç tutarlık göstergesi olarak Cronbach alfa değeri (,928) yüksek bulunmuştur. İBÇÖ ile yapılan ölçüt bağıntılı geçerlik çalışmaları sonucunda elde edilen ilişki değerleri ölçeğin geçerliğini destekler niteliktedir. Kısaca 25 madde ve 7 alt boyuttan oluşan EBÖ'nün Türkiye'de evlilik öncesi dönemindeki kişilerin eşten beklentilerini ölçecek yeterlilikte güvenilir ve geçerli bir araç olduğu söylenebilir. Araştırma kapsamında geliştirilen EBÖ puanlarının cinsiyet, romantik ilişki durumu, romantik ilişki deneyimi ve romantik ilişkilerini değerlendirme durumu değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Cinsiyet değişkeninin EBÖ toplam puanlarını farklılaştığı, diğer değişkenlerin farklılaştırmadığı bulunmuştur. Ayrıca cinsiyet, romantik ilişki durumu, romantik ilişki deneyimi ve romantik ilişkilerini değerlendirme durumu değişkenlerinin EBÖ'nün alt boyut puanlarını farklılaştırıp farklılaştırmadığı incelenmiştir. Elde edilen bulgular cinsiyet değişkeninin EBÖ'nün `Sosyoekonomik faktörler` alt boyut puanlarını farklılaştırdığı, diğer karşılaştırmalarda ise farklılaşmanın olmadığını göstermektedir. Sonuçlar literatür ve araştırmalar açısından tartışılmış, gelecekte yapılacak araştırmalara ve psikolojik danışmanlara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

The current thesis aimed to study two main purposes. First one is to develop a valid and reliable scale named as 'Expectation from Spouse Scale' in order to measure university students' expectations from their spouses in their marriage process. The second purpose of the study it to investigate the scores of Expectations from Spouse Scale in terms of some variables. In the study, to develop and determine the validity and reliability of the scale, the data were collected from totally 896 university students and data collected from 5 different groups were used. In the study, exploratory factor analysis and confirmatory factor analysis were used to determine the construct validity of the scale. The Interpersonal Cognitive Distortions Scale (ICDS) was used to ensure the criterion related validity. The scale consisting of 25 items and 7 factors were developed based on the results of the exploratory factor analysis. These seven factors were also supported by confirmatory factor analysis. These seven factors were considered as sub-dimensions and were named based on their content as in the following; ''Love towards Spouse'', ''Socioeconomic Factors'', ''Harmony'', ''Sexuality'', ''Belief and Cultural similarity'', ''Respect for the Family'' and ''Respect their Spouses'. Cronbach's alpha value of (,928) the scale was also found to be high as an indicator of high internal consistency. The results of the Criterian referenced studies with The Interpersonal Cognitive Distortions Scale were found to support the validity of the scale. In the study, total scores of Expectation from Spouse Scale (ESS) were investigated to find out whether they change as a function of gender, romantic relation statue, experience of romantic relation and evaluation of romantic relationship. The results showed that gender difference was significant for the total scores of ESS but other variables did not explain any meaningful variance in the total scores. In brief, Expectation from Spouse Scale, consisting of 25 items and 7 sub-factors, is found to be significantly reliable and valid to measure expectations of people for their spouses before marriage in Turkey. Additionally, gender, romantic relationship statue, the experience of romantic relationship and the evaluation of romantic relationship were investigated whether or not they contribute any variance in sub-factors of the Scale. Accordingly, it was found that gender explained variance in the scores of socio-economic sub-factor of ESS. However, other variables were not statistically related to any sub-factors of ESS. The results of the study were discussed in terms of literature and related research, and suggestions were made to improve future researches and psychological counselors.