Türkiye`de mesleki - teknik eğitimin mevcut durumu ve farklı ülkelerle karşılaştırılması

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı Türkiye'de mesleki-teknik eğitimin mevcut durumunu belirlemek; farklı ülkelerin (ABD, Avustralya, Almanya, Fransa, İngiltere ve Japonya) mesleki-teknik eğitimleri ile karşılaştırmak ve Türkiye için bir model önerisi geliştirmektir. Bu araştırma, nitel bir araştırma olup aynı zamanda karşılaştırmalı bir eğitim araştırması niteliği taşımaktadır. Nitel bir araştırma olan bu çalışma kurumsal olarak mesleki-teknik eğitime odaklanırken aynı zamanda mesleki-teknik eğitimle ilişkili paydaş gruplarının bu alana ilişkin beklentileri ve sorunlarını konu edinmektedir. Bu kapsamda araştırma, iki temel araştırma aşaması üzerine kurulmuş olup bu araştırmanın birinci aşaması, doküman analizi; ikinci aşaması ise durum çalışmasından meydana gelmektedir. Araştırmanın karşılaştırılmalı çalışma evrenini ABD, Avustralya, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya ve Türkiye oluşturmaktadır. Türkiye'de mesleki-teknik eğitimin paydaş grubunun oldukça geniş olması ve yapılacak olan görüşme sayılarının çokluğu nedeniyle çalışma evrenini temsil edecek örneklem grubunu oluşturabilmek için amaçlı örneklem seçme yoluna gidilmiştir. Durum çalışması için seçilen çalışma evreninde 101 katılımcı yer almaktadır. Bu paydaşlarla araştırmacı tarafından geliştirilen görüşme formları aracılığıyla yapılan görüşmelerde 34 saat 14 dakika 35 saniye görüşme kaydı yapılmıştır. Görüşme kayıtları için içerik analizi, karşılaştırmalı eğitim kaynakları için doküman analizi araştırmada kullanılan veri analizi yöntemlerini oluşturmaktadır. Araştırma kapsamındaki ülkeler eğitim yönetimleri ve eğitim sistemlerinin yapılanması bakımından farklılıklar göstermektedir. Mesleki-teknik eğitime başlama yaşı ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Mesleki eğitime başlama yaşı 13 yaş sonu ile en erken Türkiye'dedir. Mesleki-teknik eğitime sınıf düzeyinde 9. Sınıf düzeyi ile Fransa ve Türkiye öğrencilerinin en erken mesleki eğitime başladığı ülkelerdir. Ülkelerde verilen mesleki eğitim faaliyetleri 3 ay ile birleştirilmiş ortaöğretim uygulamalarıyla 6 yıl arasında değişmektedir. Ülkelerin mesleki-teknik eğitimin zorunlu eğitim içerisinde olma durumuna göre farklılıklar bulunmaktadır. Mesleki-teknik eğitimde yeterlilik ve sertifika uygulamalarının giderek artan bir öneme sahip olduğu dikkat çeken bir sonuçtur. Mesleki-teknik eğitime öğretmen yetiştirmede ülkelerin öğretmen yetiştirme okulları ile sertifika yeterliliğine dayanan modelleri uyguladığı tespiti yapılmıştır. Mesleki-teknik eğitime öğretmen yetiştirme konusunda Türkiye dışında tüm ülkelerin eğitim süreçleri ve kurumları net bir şekilde düzenlenmiştir. Ülkelerin farklı eğitim kademeleri için öğrenci başına harcadıkları miktarların farklı olduğu sonucu ulaşılmıştır. Ülkelerin genel eğitim sistemleri içindeki eğitim kademeleri için yaptığı öğrenci başına harcamada ABD, her üç eğitim kademesinde en fazla harcamayı yapan ülkedir. Türkiye ilköğretim ve ortaöğretimde harcama miktarları bakımından diğer ülkelerin oldukça gerisindedir.Türkiye'de mesleki-teknik eğitimin mevcut durumunu betimlemek amacıyla görüşlerine başvurulan paydaşlar, olumsuz toplumsal algıyı bu alana ilişkin en önemli sorun olarak görmektedirler. Bununla birlikte ülkedeki mesleki-teknik eğitimin kalitesi ve alandaki öğrenci kalitesi paydaşlar tarafından sorun olarak görülmektedir. Türkiye'de mesleki-teknik eğitim mezunlarının istihdam edilmesi bir sorun oluşturmakla birlikte piyasa nitelikli işgücü eksikliği çekmektedir. Katılımcı görüşlerine göre mesleki-teknik eğitim öğrencilerinin büyük çoğunluğunun akademik başarısızlık içinde olduğu söylenebilir. Mesleki-teknik eğitimde MEB'in paydaşları tarafından karar alma sürecinde daha az paylaşımcı olarak görüldüğü tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan paydaşlar, ülkenin genç nüfusunu mesleki-teknik eğitimin en güçlü yönü olarak görürken öğrenci kalitesini bu alandaki en zayıf yön olarak belirlemişlerdir. Bu görüş katılımcıların en güçlü yön olarak nitelendirdiği ülkenin genç nüfusun mesleki-teknik eğitimde nitelikli bir biçimde okullaştırılamadığını sonucu doğurmaktadır. Araştırmaya katılan öğretmenler, öğretim görevlileri, akademisyenler ve işverenlerin yükseköğretime sınavsız geçişe karşı oldukları; öğrenciler, işgörenler ve STK'ların yükseköğretime sınavsız geçişi destekledikleri tespiti yapılmıştır. Bu sonuçlar dikkate alınarak mesleki-teknik eğitime yönelik Türkiye için bir model önerisi geliştirilmiştir.

Purpose of this study is to determine current state of the vocational and technical education in Turkey, compare it with vocational and technical education in different countries such as USA, Australia, Germany, France, England and Japan and develop a model suggestion for Turkey.This is a qualitative study and a comparative education research on qualitative data analyses. While this qualitative research focuses on vocational and technical education intuitionally and it is also about problems and expectations of shareholder groups. In this context study was founded on two basic phases. First phase consists of document analyses and second phase consists of case studies. Comparative universe of the study involves USA, Australia, Germany, France, England, Japan and Turkey. Because stakeholder groups of vocational and technical education is pretty wide and number of interviews going to be made is a lot, purposeful sampling method was used to create sample group of the study universe. There are 101 participants in the sample group chosen for the case study. There is 34 hours 14 minutes and 35 seconds of interview record of the interviews conducted via interview forms between researcher and stakeholders. Content analysis for interview records, and document analysis for comparative education resources are the methods used on the research.When educational administration and structure of educational systems are evaluated in countries within the study the results showed differences. Vocational education starting age is at the earliest with the age late 13 in Turkey. Turkey and France are the countries in which vocational education starts earliest on class level with level 9. Vocational education activities shows differences among 3 month integrated secondary education applications and 6 years. There are differences according the involvement of vocational and technical education in compulsory education. Ever increasing importance of proficiency and certificate applications on vocational and technical education is a striking result of the study. It is determined that countries uses teacher training schools and certificate proficiency based models. It is seen that all countries except Turkey has regulated educational processes and intuitions clearly on the subject of training teachers. Results shows that countries spends different amounts per student on different levels of education. On expenses per student for different levels of education in general education system USA makes the most among all three of the educational levels. Turkey is far behind in terms of expenses in primary and secondary education. The stakeholders referenced their opinions in order to describe the present state of the vocational technical education in Turkey, have stated that the negative social perception is the most important problem with regard to this issue. However, vocational-technical education quality in Turkey and the quality of students in this issue have been regarded as a problem by the stakeholders concluded. While the employment of vocational-technical education graduates creates a problem in Turkey, it has been determined that the market has suffered a lack of skilled-labor. According to feedback from participants, it can be said that the vast majority of vocational-technical education students have academical failed. It is confirmed that stakeholders find Ministry of National Education is less sharing in the resolution process. While stakeholders, participating to the research regarded the young people population as the most powerful aspect of the vocational-technical education, they have also stated the quality of the students on this matter as the weakest factor. This opinion regards that the young people whom the participants described as the most powerful aspect on this matter haven't been provided a qualified vocational-technical education. It has been determined that the teachers, faculty members, academics and employers participating on the research are against the transition without examination and students, workers and NGOs have supported the transition without examination. In consideration of this results, a model proposal for vocational-technical education in Turkey has been developed.