Paylaşımlı kitap okuma sırasında normal gelişim gösteren, otizm spektrum bozukluğu ve zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin kullandıkları etkileşim ve dili destekleme stratejilerinin betimlenmesi

Abstract

Çocukların doğdukları andan itibaren sosyal bir çevreye adım attıkları ve ilk olarak en yakınlarındaki kişiler olan ebeveynleri ile etkileşimlerde bulunarak öğrendikleri bilinmektedir. Dil ve iletişim becerileri, bağımsız yaşam için sahip olunması gereken çok önemli becerilerdendir. Erken çocukluk döneminde özellikle dil ve iletişim becerilerinin kazandırılmasında ebeveyn çocuk etkileşimleri önem kazanmaktadır. Bu bağlamda, etkileşime dayalı bir yöntem olan paylaşımlı kitap okuma ebeveynler tarafından kullanılabilecek müdahalelerden biridir. Bu araştırmanın amacı, normal gelişim gösteren, otizm spektrum bozukluğu ve zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin, çocuklarıyla paylaşımlı kitap okuma sırasında kullandıkları dili ve etkileşimi destekleme stratejilerinin betimlenmesi ve strateji kullanımları açısından gruplar arasında anlamlı bir fark olup olmadığının belirlenmesidir. Bu araştırma, paylaşımlı kitap okuma sırasında normal gelişim gösteren, otizm spektrum bozukluğu ve zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin kullandıkları stratejileri inceleyen betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu, 15 normal gelişim gösteren, 15 otizm spektrum bozukluğu olan ve 15 zihinsel yetersizliği olan toplam 45 çocuğun annesi oluşturmaktadır. Araştırmada, veri toplamak amacıyla Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi, Demografik Bilgi Formu ve araştırmacılar tarafından geliştirilen Paylaşımlı Kitap Okuma Dereceleme Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen betimsel istatistik verilerine göre, paylaşımlı kitap okuma sırasında etkileşim ve dili destekleme stratejilerinin, normal gelişim gösteren, otizm spektrum bozukluğu ve zihinsel yetersizliği olan çocukların anneleri tarafından kullanım düzeylerinin ve sıklığının çeşitlilik gösterdiği söylenebilir. Normal gelişim gösteren, otizm spektrum bozukluğu ve zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin etkileşim ve dili destekleme stratejilerini kullanımlarında gruplar arasında anlamlı farklılık bulunmamakla birlikte; dereceleme ölçeğinin alt maddelerinden biri olan dili anlama ve üretme becerilerini destekleme stratejilerini kullanımlarında gruplar arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Bununla birlikte dereceleme ölçeğinin diğer alt maddeleri olan dikkati kitaba çekme ve sürdürme stratejileri ve etkileşimi destekleme stratejilerinin kullanımlarında gruplar arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Çalışmanın sınırlılıkları ve ileriki çalışmalar için öneriler tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler : paylaşımlı kitap okuma, paylaşımlı kitap okuma stratejileri,etkileşim ve dil gelişimi, anne-çocuk etkileşimi

Children are learning while interacting with the others, especially their parents, in their social environment. Language and communication skills are very important for children's independence. Parent-child interaction is critical to acquire language and communication skills in early childhood. In this context, shared book reading, an intervention based on interaction, can be used by parents to support their children's development. The purpose of this study was to describe strategies that support inreraction and language skills used by mothers of children without disability, with autism spectrum disorder and with intellectual disability during shared book reading. Also to determine whether there was significant differences between these three groups of mother in terms of using strategies. This study was planned as descriptive study. The participants of this study were forty five of mothers, fifteen of them had chidren without disability, fifteen of them had chidren with autism spectrum disorder and fifteen of them had chidren with intellectual disability. Data were collected by using Test of Early Language Development-Third Edition, demographic form and mother-child shared book reading likert type scale developed by researchers. Results revealed that there were different types and frequency of strategies support inreraction and language skills used by three groups of mother during shared book reading. Beside there were not significant differences between three groups of mother in terms of using strategies. However there were significant differences comprehension and produce (receptive and expressive) languge subscales. Limitations and implications of this study was discussed.Key Words : shared book reading, shared book reading strategy, interaction and language development, mother-child interactions