Annelere uygulanan çocuklarının duygusal gelişimini desteklemeye yönelik eğitim programının annelerin duygularını yönetmelerine ve çocuklarının olumsuz duyguları ile baş etmelerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, annelere uygulanan Çocuklarının Duygusal Gelişimini Desteklemeye Yönelik Eğitim Programının, annelerin duygularını yönetme ve çocuklarının olumsuz duygularıyla baş etmelerindeki etkisinin incelenmesidir. Araştırmada deney grubundaki annelere on üç oturumluk Çocukların Duygusal Gelişimini Desteklemeye Yönelik Eğitim Programı uygulanmıştır. Araştırma, Eryaman Başak Anaokulu ve Toki Göksu Anaokulu olmak üzere iki anaokulunda yürütülmüştür. Araştırmanın Deney grubunu Eryaman Başak Anaokulu ve Toki Göksu Anaokulunda 5-6 yaşında çocuğa sahip 31 anne oluştururken, kontrol grubunu da aynı anaokullarında 5-6 yaşında çocuğu olan 31 anne oluşturmuştur. Araştırma kapsamında annelere uygulanan Çocuklarının Duygusal Gelişimini Desteklemeye Yönelik Eğitim Programının deney grubu üzerindeki etkililiğini değerlendirmede; annelerin duygusal farkındalıkları ile öfke, üzgünlük yönetimleri ve rahatsız oldukları duyguları değerlendirmek amacıyla Cortes, Greenberg ve Gottman (2000) tarafından geliştirilen Duygulara İlişkin Düşünceler ve Hisler Ölçeği'i (Thoughts and Feelings about Emotions Scales, TFES) araştırmacı tarafından geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılarak kullanılmıştır. Annelerin duyguları sosyalleştirme davranışlarını ölçmek için Fabes, Eisenberg, ve Bernzweig (1990) tarafından geliştirilmiş olan Olumsuz Duygularla Başa Çıkma Ölçeği'ne (Coping with Negative Emotions Scale, CNES) araştırmacı tarafından yeni bir boyut daha eklenerek geçerlik, güvenirlik çalışmaları yapılarak kullanılmıştır. Ayrıca programın kalıcılığını ölçmek amacı ile ön test-son test olarak uygulanan `Duygulara İlişkin Düşünceler ve Hisler Ölçeği` ve `Olumsuz Duygularla Başa Çıkma Ölçeği` bir ay sonra annelere izleme çalışması olarak tekrar uygulanmıştır. Annelere uygulanan Çocuklarının Duygusal Gelişimini Desteklemeye Yönelik Eğitim Programı sonucunda; deney ve kontrol gruplarının düzeltilmiş ön test puanlarına göre DİDHÖ'nin Duygusal Farkındalık Boyutu son test puanlarının ANCOVA sonuçları incelendiğinde, deney ve kontrol grubundaki annelerin Duygusal Farkındalık Boyutu son test puanları arasında anlamlı bir farkın olduğu tespit edilmiştir. Eta kare incelendiğinde, çıkan değer, annelere verilen eğitimin etkililiğinin Duygusal Farkındalık Boyutu'nda yüksek olduğunu göstermiştir. Deney ve kontrol gruplarının DİDHÖ'nin Duygusal Farkındalık Boyutu'na ilişkin ortalamaları incelendiğinde, deney grubunun düzeltilmiş ortalamasının, kontrol grubunun düzeltilmiş ortalamasından anlamlı olarak yüksek olduğu saptanmıştır. Deney ve kontrol gruplarının ODBÇÖ'nin Duygu Odaklı Tepkiler Boyutu'na ilişkin betimsel istatistikleri incelendiğinde, deney grubunun son test ortalamasının kontrol grubunun son test ortalamasından anlamlı olarak yüksek olduğu tespit edilmiştir. Deney ve kontrol gruplarının ODBÇÖ'nin Duygu Odaklı Tepkiler Boyutu'na ilişkin ANOVA sonuçlarına bakıldığında, deney ve kontrol grubundaki annelerin deney öncesinden sonrasına ODBÇÖ'nin Duygu Odaklı Tepkiler Boyutu'nda anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Deney ve kontrol grubunda bulunma ile öntest-sontest ölçümlerinin ortak etkisinin anlamlı olduğu saptanmıştır. Ayrıca Eta kare incelendiğinde çıkan değer, annelere verilen eğitimin etkililiğinin Duygu Odaklı Tepkiler Boyutu'nda yüksek olduğunu göstermiştir. Araştırma bulgularına göre Çocukların Duygusal Gelişimini Desteklemeye Yönelik Eğitim Programının, annelerin öfke ve üzgünlük yönetimleri ve çocuklarının duygularını sosyalleştirme davranışlarına olumlu yönde etkide bulunduğu saptanmıştır.

The purpose of the current study was to investigate the effect of the educational program applied to mothers and aiming at supporting the emotional development of their children on the management of their emotions and on the coping with the negative emotions of their children. The mothers in the test group were applied the Educational Program Aiming at Supporting the Emotional Development of Children in three sessions. The research was carried out in two kindergartens, Eryaman Başak Kindergarten and Toki Göksu Kindergarten. The test group of the study was comprised of 31 mothers having a child at the age of 5-6 attending to Eryaman Başak Kindergarten and Toki Göksu Kindergarten while the control group was made up of 31 mothers having a child at the age of 5-6 at the same schools. In the evaluation of the effectiveness of the Educational Program Aiming at Supporting the Emotional Development of Their Children that was applied to mothers in the content of the research, Thoughts and Feelings about Emotions Scale (TFES) that was developed by Cortes, Greenberg and Gottman (2000) and the validity and reliability of which was made by the researcher was used in order to determine the emotional awareness of mothers and their anger and sadness management and their discomfort with their emotions. In order to assess the behaviours of maternal socialization, Coping with Negative Emotions Scales (CNES) developed by Fabes, Eisenberg and Bernzweig (1990), which was added a new dimension by the researcher by making the studies of validity and reliability, was used. In addition, Thoughts and Feelings about Emotions Scales and Coping with Negative Emotions Scales that were applied as pre and post-tests in order to assess the permanence of the program were applied to mothers one month later as a follow up study. At the end of the Educational Program Aiming at Supporting the Emotional Development of Their Children; a significant difference was found between the post test scores of Emotional Awareness Dimension of mothers in the test and control groups when it comes to the ANCOVA results of the post test scores of Emotional Awareness Dimension of TFES in terms of the corrected pre-test scores of the test and control groups. As for the eta squared, the value showed that the efficacy of the education given to mothers was high at the Emotional Awareness Dimension. Depending on the means of Test and Control groups with regard to the Emotional Awareness Dimension of TFES, it was found that the corrected mean of the test group was significantly higher than that of the control group. Upon the examination of descriptive statistics regarding the Emotion Focused Responses Dimension of CNES for the test and control groups, it was found that the post-test mean of the test group was significantly higher than that of the control group.When it comes to ANOVA results regarding the Emotion Focused Responses Dimension of CNES for the test and control groups, it was found that there was a significant difference at the Emotion Focused Responses Dimension of CNES from the pre-test to the post-test for the mothers in both test and control groups. Presence in the test group and control group and the common effect of pre-test and post-test measurements were found significant. In addition, the value of obtained for eta squared showed that the efficacy of the education given to mothers at Emotion Focused Responses Dimension was high. Depending on the findings of the research, it was found that the Educational Program Aiming at Supporting the Emotional Development of Children had a positive effect on the anger and sadness management of mothers and on the socialization behaviours of the emotions of their children.