Moldova Cumhuriyeti Gagauz Yeri Özerk Bölgesinde Türkiye Türkçesi öğretimi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Moldova Cumhuriyeti Gagauz Yeri Özerk Bölgesinde Türkiye Türkçesi eğitimi alan lise öğrencilerinin dil becerilerindeki durumlarını ve bu derse ilişkin tutumlarını ortaya koymak, Türkiye Türkçesi eğitiminde karşılaşılan problemleri tespit etmek ve çözüm önerilerinde bulunmaktır. Araştırma, tarama modelinin kullanıldığı betimsel bir araştırmadır. Araştırma örneklemi Moldova Cumhuriyeti Gagauz Yeri Özerk Bölgesi Kongaz Süleyman Demirel Moldova-Türk Lisesinde öğrenim gören 149 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmada farklı veri toplama yolları izlenmiştir. Öğrencilerden toplanan verilerin analizinde nicel veri analizi teknikleri kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 21.00 paket programı kullanılmış ve dil becerileri ile tutumların analizinde Bağımsız Örneklemler t-Testi, Mann Whitney U Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Kruskal Wallis H Testi ile Tukey ve Tamhane's T2 çoklu karşılaştırma testleri kullanılmıştır. Demografik veriler ve kişisel görüşler doğrultusunda öğrencilerin günlük yaşamda Türkiye Türkçesini çok fazla kullanmadıkları, kullanma durumunda ise, genellikle internetteki haber, müzik, spor ve sosyal paylaşım sitelerini ziyaret ettikleri ve yorum yazdıkları tespit edilmiştir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi öğrenmelerindeki temel amaç Türkiye'de üniversite eğitimi almaktır. Türkiye hakkında olumlu görüşlere sahip olan Gagauz öğrencilerin tamamına yakını Türkiye'ye gitmek istemektedir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesine bakış açılarının temelini Gagauz Türkçesine olan benzerlik oluşturmaktadır. Öğrenciler, Türkiye Türkçesi dil becerileri arasında en fazla önemi konuşma becerisine vermekte, en fazla zamanı da bu beceriye ayırmaktadır. Öğrencilerin en çok zorlandığı dil becerisi yazma becerisidir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi okuma becerisinde başarılı oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin aile ve arkadaşlarıyla Gagauz Türkçesiyle iletişim kurmalarının Türkiye Türkçesi okuma becerisini olumlu yönde etkilediği sonucu bir diğer önemli sonuçtur. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisinde başarılı oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin aile ve arkadaşlarıyla Gagauz Türkçesiyle iletişim kurmalarının Türkiye Türkçesi dinleme becerisini olumlu yönde, Rusça, Moldovaca, Bulgarca ve Ukraynaca ile iletişim kurmalarının ise olumsuz yönde etkilediği gözlenmiştir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi konuşma becerisinin orta düzeyin alt sınırında olduğunu tespit edilmiştir. Bu durumun ortaya çıkmasında öğrencilerin ana diline ait sözcükleri kullanmaları, vurgu ve telaffuz hatası yapmaları, gereksiz duraklamalar yapmaları, genellikle Gagauz Türkçesi söz dizimine göre cümle oluşturmaları, kelime ve cümle tekrarı yapmaları temel nedenlerdir. Sözlü anlatım becerisinde Türkiye Türkçesini günlük yaşamda kullananların kullanmayanlardan; Türkiye'ye giden öğrencilerin gitmeyenlerden daha başarılı oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca aileyle Gagauz Türkçesinde iletişim kurmanın Türkiye Türkçesiyle konuşmayı olumlu yönde etkilediği sonucu ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi yazma becerisinde orta düzeyde başarılı oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin bu başarıyı göstermelerinde Gagauz alfabesine ait harf ve karakter kullanmaları; Gagauz Türkçesine ait sözcükler kullanmaları ile imla ve noktalama hataları yapmaları etkili olmuştur. Yazılı anlatım becerisinde Türkiye'ye giden öğrencilerin gitmeyenlerden daha başarılı oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca aileleriyle Gagauz Türkçesinde iletişim kuran öğrencilerin Türkiye Türkçesi yazma becerisinde daha başarılı oldukları tespit edilmiştir. Gagauz öğrencilerin Türkiye Türkçesi dil becerilerindeki durumlarına genel olarak bakıldığında başarı sıralamasının dinleme, okuma, yazma ve konuşma şeklinde oluştuğu görülmektedir. Yani öğrenciler anlama becerilerinde anlatma becerilerine göre daha başarılıdır. Bu sonuçtan hareketle Gagavuz Türkçesiyle Türkiye Türkçesi arasındaki benzerliğin anlama becerilerini olumlu, anlatma becerilerini ise olumsuz etkilediği söylenebilir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi okuma becerisine ilişkin tutumları, Türkiye ve Gagauz Türkçeleri arasındaki harf ve karakter farklılığının okumayı etkilemediğini, Türkiye Türkçesinin cümle yapısının okumayı nispeten kolaylaştıran bir durum olduğunu ortaya koymaktadır. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisine ilişkin tutumları, Gagauz Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki benzerliğin dinlemeyi olumlu etkilediğini ortaya koymaktadır. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi konuşma becerisine ilişkin tutumları, Türkiye Türkçesinin telaffuz, ses olayları ve cümle yapısına uygun konuşmanın zor olmadığını; Gagauz Türkçesi bilmenin Türkiye Türkçesiyle konuşmayı desteklediğini; konuşmadaki temel problemin sözcük dağarcığındaki yetersizlik olduğunu ortaya koymaktadır. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi yazma becerisine ilişkin tutumları, Gagauz ve Türkiye Türkçeleri arasındaki harf ve karakter farklılıklarının yazmayı zorlaştırmadığını ortaya koymaktadır. Öğrencilerin materyal, araç ve gereçlere ilişkin tutumları, kullanılan ders ve çalışma kitabının Türkiye Türkçesi öğrenmeyi kolaylaştırdığını; bunların ve diğer materyallerin millî değerler hakkında bilgi sahibi olmayı sağladığını ortaya koymaktadır. Öğrencilerin yöntem ve tekniklere ilişkin tutumları, Türkiye Türkçesi dersinin işleyişinde ders ve çalışma kitabındaki sıranın temel alındığını; kelime öğretimi, dil bilgisi kurallarının öğretimi ve yönergelerin açıklanmasında Gagauz Türkçesi ve Rusçanın kullanıldığını, drama, canlandırma, taklit ve eğitsel oyunlar gibi etkinliklerin fazla kullanılmadığını ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler : Gagauz Türkleri, Türk soylular, Türkçe öğretimi, dil becerileri,okuma, dinleme, konuşma, yazma.

The aim of this study is to demonstrate high school students' linguistic skills and attitudes towards the lesson who receive Turkish language education in the autonomous Gagauz region of the Republic of Moldova, to identify the problems encountered at teaching Turkish language, and propose solutions.The research is a descriptive survey model. The research sample consists of 149 students who have education in Kongaz Süleyman Demirel Moldova-Turk High School in the autonomous Gagauz region of the Republic of Moldova.Different data collection methods were followed in the research. SPSS 21.00 package program was used. Independent Samples t-Test, Mann Whitney U Test, ANOVA (one way variance analysis), Kruskal Wallis H Test, and Tamhane's T2 multiple comparison tests were used in the analysis of students' linguistic skills, and their attitudes.It was found that – in accordance with demographic data and students' personal opinions – the students do not frequently use Turkish language in their daily life, and they mostly look at news, music, sports and social media sites on the internet and write comments in case they use Turkish language. Students' main aim of learning Turkish language is to get a university education in Turkey. Nearly all the Gagauz students who have positive opinions about Turkey want to go to Turkey. The similarity between Gagauz Turkic and Turkish Language forms the basis of students' perspective of Turkish language. Students pay the most attention to speaking among the linguistic skills of Turkish language and also devote the most time to this skill. Writing is the most difficult linguistic skill for the students.It was determined that students were successful in Turkish language reading skills. Another important result of the research is that students' communicating in Gagauz Turkic with their families and friends has a positive impact on their reading skill in Turkish language.It was found that students were successful in Turkish language listening skills. It was observed that students' communicating in Gagauz Turkic with their families and friends has a positive impact on their listening skill in Turkish language, and their communicating in Russian, Moldavian, Bulgarian or Ukrainian languages has a negative impact on the same skill in Turkish language.It was discovered that students were under the average level in Turkish language speaking skills. The main reasons of this situation are that the students use the words of their mother tongue, make stress and pronunciation mistakes, make unnecessary pauses, make sentences according to Gagauz Turkic syntax, and to tautologize the words and sentences. It was determined that – by means of speaking skill –students who received Turkish language education before were more successful than those who do not use it, and those who have been to Turkey before were more successful than the others. Moreover, it was found that communicating in Gagauz Turkic with family positively affects speaking in Turkish language.It was determined that students were successful on the average level in Turkish language writing skills. Students' using letters and characters of the Gagauz alphabet, their using words of Gagauz Turkic, and their punctuation errors played important roles in their success. It was identified that – by means of written expression skills – those using Turkish language in daily life were more successful than those who do not use it, and those who have been to Turkey before were more successful than the others. Furthermore, it was discovered that those communicating in Gagauz Turkic with their families were more successful at writing skill in Turkish language.When the situation of Gagauz students' Turkish language linguistic skills is examined, it is recognized that the success rate is as follows: listening, reading, writing, and speaking. That is, these students' comprehension skills are better than those of narration. As a result of this, it can be argued that the similarity between Gagauz Turkic and Turkish language has a positive impact on students' comprehension skills, yet it negatively affects their narration skills.The attitudes of the students towards Turkish language reading skills suggest that the difference between the letters and characters of Turkish language and Gagauz Turkic do not have an effect on reading, the sentence structure of Turkish language makes reading relatively easier The attitudes of the students towards Turkish language listening skills present that the similarity between Turkish language and Gagauz Turkic positively influence their listening skills. The attitudes of the students towards Turkish language speaking skills reveal that Turkish language is not difficult to pronounce and it is not hard to speak in accordance with its sentence structure and grammar, knowing Gagauz Turkic helps speaking Turkish language, and the main problem at speaking is the inadequacy of vocabulary knowledge.The attitudes of the students towards the Turkish language writing skills put forward the idea that the letter and character differences between Gagauz Turkic and Turkish language do not make writing difficult. It is asserted that students' attitudes towards materials, tools, the lesson and course book and workbook which are used in classroom make it easier to learn Turkish language, and such materials provide them information and give them an awareness of national values.The attitudes of the students towards the methods and techniques reveal that the order in course book and workbook is followed in Turkish language lesson; Gagauz Turkic and Russian are used to teach vocabulary, grammar and to explain the instructions, and activities such as drama, animation, imitation and educational games are not commonly applied.Key words: Gagauz Turks, Turkish natives, teaching Turkish, linguistic skills,reading, listening, speaking, writing.